ยสกุลบุตรเป็นบุตรเศรษฐี แห่งเมืองพาราณสี  ที่พ่อแม่รักและหวงแหน  เขาถูกบำเรอด้วยกามสุขอย่างเลอเลิศ  โดยเฉพาะด้านสตรีเพศ  จึงเกิดความเบื่อหน่าย คืนวันหนึ่งเวลาดึกสงัด ยสกุลบุตรตื่นขึ้นมา เห็นบรรดานางบำเรอนอนหลับไหลกันอยู่ ระเกะ ระกะ ในลักษณะที่ไม่น่าดูไม่น่าชม เป็นที่น่าทุเรศนัยตา  ดุจดังซากศพในป่าช้า จึงเกิดความสลดใจจนลืมตัว  ออกเดินจากเรือนไปในลักษณะของคนใจลอย  ปากก็พร่ำบ่นว่า  อุปัททุตัง วตโภ  ที่นี่วุ่นวายหนอ       อุปสัฎฐัง วตโภ ที่นี่ขัดข้องหนอยสกุลบุตรเดินพร่ำบ่นไปคนเดียวจนล่วงเข้าไปในป่านอกเมืองโดยไม่รู้ตัว  และได้พบพระผู้มีพระภาคเจ้าในป่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า  ที่นี่ไม่วุ่นวาย  ที่นี่ไม่วุ่นวาย  เมื่อยสกุลบุตรได้ยินดังนั้นก็ได้คิด เกิดความโล่งใจ  และได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค เมื่อได้สนทนากับพระองค์  ก็ได้ความเลื่อมใสศรัทธา  และได้บวช และบรรลุพระอรหันต์ในที่สุด ซึ่งเป็นปีแรกแห่งการตรัสรู้ของพระผู้มีพระภาค

โปรดชฎิลสามพี่น้อง

สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ที่ตำบลอุรุเวลา ใกล้ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา  ทรงทรมานอุรุเวลกัสปะ ชฎิลผู้พี่พร้อมบริวาร 500 คน จนยอมรับนับถือพระพุทธศาสนา ได้กราบทูลขอบรรพชา และเอาบริขารลอยตามน้ำไป  ฝ่ายนทีกัสปะ และคยากัสปะ  ผู้เป็นน้องชายทั้งสองคนเห็นเครื่องบริขารของพี่ชายลอยน้ำมา ก็แปลกใจจึงพากันขึ้นไปหาอุรุเวลกัสสปะพี่ชาย  เมื่อไปถึงทราบว่าพี่ชายละลัทธิเดิมของตนแล้ว ขออุปสมบทเป็นสาวกของพระบรมศาสดา พร้อมด้วยบริวารทั้งหมด  จึงได้พาบริวารของตนทั้งสองคนรวมได้  500 คน  มาอุปสมบทในพระพุทธศาสนาตามพี่ชาย จากนั้นเมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ทรงแสดง อาทิตยปริยายสูตร พวกชฎิลทั้งหมดก็ได้บรรลุธรรมวิเศษ  บรรลุเป็นพระอรหันต์ทั้งหมด

พระเจ้าสุทโธทนะส่งทูตมาเชิญเสด็จพระพุทธองค์

เมื่อพระเจ้าสุทโธทนะทรงทราบว่า โอรสของพระองค์ผู้ซึ่งได้สละราชสมบัติ ออกแสวงหาพระอมฤตธรรม เป็นเวลานานแล้วนั้น บัดนี้ได้พบและบรรลุพระอมฤตธรรมนั้นแล้ว  และกำลังจาริกเผยแผ่พระธรรมแก่บรรดาประชาชนในแคว้นต่างๆ อยู่  ดังนั้นพระเจ้าสุทโธทนะ  จึงได้ส่งมหาอำมาตย์ ไปทูลเชิญเสด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า  ให้เสด็จมากรุงกบิลพัสดุ์  แต่ได้ถูกพระผู้มีพระภาคทรงยับยั้งไว้ ถึง 9 ครั้ง  ครั้งที่ 10 กาฬุทายี อำมาตย์ผู้เป็นสหชาติมาทูลเชิญ  พระองค์จึงได้เสด็จไป         การที่พระองค์ยับยั้งไว้นานเพียงนั้น ก็เพื่อรอให้ญาณของพระชนก และบรรดาญาติของพระองค์แก่กล้าเสียก่อน  จะได้โปรดได้ง่าย  เสมือนกสิกรผู้ชาญฉลาดรอที่จะหว่านพืชให้ได้ผล ฉะนั้น

อุคคะคฤหบดีถวายภัตตาหาร

สมัยหนึ่ง  พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ  กูฎาคารศาลา  แขวงเมืองเวสาลี  ครั้นเวลาเช้าพระองค์ได้เสด็จไปยังนิเวศน์ของอุคคะคฤหบดี  พวกญาติและบริวารชนต่างช่วยกันจัดแจงเครื่องไทยทาน  ตามคำสั่งของคฤหบดีแต่เช้าตรู่  คฤหบดีนั้นได้นั่งเฝ้าเพ่งดูพระรูปโฉมของพระผู้มีพระภาค  อันประกอบด้วยมหาปุริสลักษณะ  32 ประการ   อนุพยัญชนะ 80 ประการ  มีพระรัศมี 6 สี  แผ่สร้านออกจากพระวรกาย  ครั้นเครื่องไทยทานเสร็จแล้วจึงได้กราบทูลว่า  "ข้าพระองค์ได้สดับมาว่า  ผู้ให้สิ่งที่พอใจย่อมได้สิ่งที่พอใจ  ขอพระองค์จงอาศัยความอนุเคราะห์รับของขบฉัน  และสมณบริขารอันล้วนแต่อย่างดี  เป็นที่พอใจของข้าพระองค์เถิด"  เมื่อกราบทูลแล้วก็ได้น้อมของเหล่านั้นเข้าไปถวายพระผู้มีพระภาคเจ้า  ขณะที่พระองค์กำลังเสวยอยู่นั้นคฤหบดีและคนอื่น ๆ  ต่างก็คอยปรนนิบัติอยู่อย่างใกล้ชิด  ต่างก็ชื่นชมยินดีอยู่ในรูปโฉมของพระพุทธองค์  บ้างก็มีความศรัทธาใคร่จะฟังกระแสพระราชดำรัส  บ้างก็นิยมติดใจในพุทธลีลาส และสีของสบง  จีวร  เมื่อเสวยเสร็จแล้ว  พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงอนุโมทนาเป็นคาถาว่า  "ผู้ให้สิ่งที่พอใจ ย่อมได้สิ่งที่พอใจ  ผู้ใดเต็มใจถวายเครื่องนุ่งห่ม ที่นั่งที่นอน ข้าวน้ำ และปัจจัยต่าง ๆ ในท่านผู้ประพฤติตรงทั้งหลาย  ผู้นั้นรู้จักการเสียสละ การบริจาค และการอนุเคราะห์ใน พระอรหันต์ผู้เปรียบเสมือนนาบุญ  ผู้ให้สิ่งที่พอใจย่อมได้สิ่งที่พอใจ ดังนี้"

พระพุทธองค์เสด็จเยี่ยม ราชสำนักพระพุทธบิดา

เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จไปยังกรุงกบิลพัสดุครั้งแรก  เมื่อได้รับปฏิสันฐาน จากบรรดาพระญาติแล้ว  พระองค์จึงได้เสด็จไปยังนิโครธาราม ทรงนิรมิตวัตรจงกลมบนอากาศเสด็จจงกรมอยู่ ทรงแสดงธรรมเพื่อ ทำลายมานะแห่งมวลพระญาติ เมื่อมวลพระญาติมีพระเจ้าสุทโธทนะเป็นต้น มีจิตเลื่อมใสแล้ว ฝนโบกขรพรรษาได้ตกลงในสมาคมแห่งญาตินั้น เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเห็นมหาชน ใคร่จะทราบเรื่องของฝน โบกขรพรรษา พระองค์จึงได้แสดงเรื่องนี้ให้ฟังว่า "ภิกษุทั้งหลาย ไม่แต่กาลนี้เท่านั้น ที่ฝนโบกขรพรรษาได้ตกลงมา ในสมาคมแห่งมวลพระญาติของเรา ในกาลก่อนฝนโบกขรพรรษา ก็ได้ตกลงในสมาคมแห่งพระญาติเราเหมือนกัน"  แล้วพระองค์จึงได้แสดงเวสสันดรชาดก เมื่อจบเทศนาแล้ว พระเจ้าสุทโธทนะพระราชบิดาได้ดวงตาเห็นธรรม ทรงตั้งอยู่ในโสดาปัตติผลเป็นพระอริยบุคคลชั้นต้นในพระพุทธศาสนา

พระพุทธองค์เสด็จเยี่ยมพระนางยโสธรา

เมื่อพระผู้มีพระภาคได้ตรัสเวสสันดรชาดกในท่ามกลางพระญาติ  ณ กรุงกบิลพัสดุ์แล้ว  ก็ได้เสด็จไปในงานวิวาหมงคลของเจ้าชายนันทะ ในการเสด็จครั้งนี้พระนางยโสธรา และพระราหุลกุมารได้เข้าเฝ้าเฉพาะพระพักตร์ เป็นครั้งแรก พระนางได้ให้พระราหุลกุมาร ทูลขอราชสมบัติจากพระบิดา แต่แทนที่พระองค์จะพระราชทานสมบัติ อันเป็นสมบัติภายนอกที่ไม่จีรังยั่งยืน และก่อให้เกิดทุกข์อยู่เป็นนิจแก่พระราหุลกุมาร พระองค์กลับพระราชทานอริยทรัพย์อันประเสริฐ อันเป็นทรัพย์ที่จีรังยั่งยืนตลอดกาล