|
 |
ไอที ภายใต้วัฒนธรรมแห่งปัญญา (ศาสนากับยุคโลกาภิวัตน์) (22)
ไอที ภายใต้วัฒนธรรมแห่งปัญญา (ศาสนากับยุคโลกาภิวัตน์) (22)
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต ป.ธ.๙)
พัฒนาคน หมายความว่า ไอทีต้องอยู่ใต้วัฒนธรรมแห่งปัญญา
เป็นอันว่า ถ้าใช้ไม่เป็นเทคโนโลยีก็เป็นพิษ ที่เน้นมากในสังคมฝรั่งเวลานี้ก็คือเรื่อง violence คือปัญหาความรุนแรง ซึ่งเป็นพิษภัยมาก พร้อมทั้งเรื่อง advertising คือการโฆษณาล่อเหยื่อ สังคมไทยก็กำลังได้รับปัญหาเหล่านี้ในแทบทุกเรื่องที่ว่ามาแล้ว ทั้ง indulgence ความหมกมุ่น ทั้ง dependence ความพึ่งพา และ violence ความรุนแรง ตลอดจน indolence ความเกียจคร้าน เฉื่อยชา ไม่อยากทำงาน
รวมแล้วถ้าใช้ไม่เป็นก็เป็นปัญหา เกิดความสูญเสียทั้งกาย คือสุขภาพกาย ทั้งทางสังคมคือความสัมพันธ์ในโลกมนุษย์ เช่น การแย่งชิงเบียดเบียนซึ่งกันและกัน และการขาดความอบอุ่นในครอบครัว เป็นต้น ส่วนทางจิตใจก็มีความเครียด ความวุ่นงุ่นง่าน ความกระวนกระวายใจในการแข่งขัน ความเหงา ความเบื่อ ความเซ็ง และมีความทุกข์ง่ายสุขยากอย่างที่ว่ามาแล้ว พร้อมกันนั้นในทางปัญญาข่าวสารข้อมูลเกิดมาก็ไม่เป็นประโยชน์ กลับเป็นสิ่งเพิ่มโมหะทำให้หลงงมงายมากยิ่งขึ้น ตกเป็นทาสของข่าวสารข้อมูล ทุกอย่างเป็นปัญหา ซึ่งจะต้องแก้ไขกันให้ได้
การแก้ไขโดยเฉพาะสำหรับทีวีหรือสื่อมวลชนต่างๆ เหล่านี้ คือ
ในแง่ผู้จัด ทำอย่างไรจะใช้ปัญญาเต็มที่ในการที่จะสร้างสรรค์ โดยมีเจตนาที่ดีต่อผู้ชมผู้ฟัง จัดรายการด้วยความรับผิดชอบ
ส่วนผู้รับบริการคือผู้ใช้ผู้ชมหรือผู้ดูผู้ฟัง ก็ต้องรับอย่างมีประสิทธิภาพ และใช้อย่างมีประสิทธิภาพ คือพัฒนาตนทั้งภาครับและภาคใช้ คือ
1.ในภาครับ เริ่มด้วยมีความชัดเจนในการรับ โดยเข้าถึงความจริงของสิ่งเหล่านั้น รู้จักเลือกรู้จักรับ ว่าข่าวสารข้อมูลรายการใดจะเป็นประโยชน์ส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพชีวิตก็เลือกเอาอันนั้น ไม่ใช่ปล่อยตัวหลงไปตามความเพลิดเพลินอย่างเดียว และดู ชม ฟัง ด้วยมนสิการเป็น ให้ได้ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องชัดเจน
2.นอกจากมีความเข้าใจชัดเจนแล้ว ในการรับข่าวสารข้อมูลนั้นต้องจับประเด็นได้ด้วย การจับประเด็นได้นี้เป็นเรื่องใหญ่ในยุคปัจจุบัน เช่น จะต้องรู้ว่าจุดปัญหาของเรื่องอยู่ตรงไหน ไม่ใช่พร่าไปหมด ทั้งๆ ที่รู้และตามทันก็จับประเด็นไม่ได้
3.ในภาคการใช้ก็ต้องสื่อสารเป็น จากข่าวสารก็มาสู่การสื่อสาร บางคนได้แต่รับข่าวสารแต่สื่อสารไม่เป็น พูดไม่เป็น แสดงความต้องการให้คนอื่นเข้าใจไม่ได้ เขียนให้คนอื่นเข้าใจไม่ได้ ปัจจุบันการศึกษามีปัญหาเพราะทดสอบวัดผลกันเพียงด้วยแบบสอบถามที่ตอบด้วยการขีดถูกขีดผิด แบบปรนัย ทำให้คนไม่ได้ฝึกไม่ได้พัฒนาความสามารถในการสื่อสาร
4.สามารถเอาความรู้ข้อมูลข่าวสารนั้นมาเชื่อมโยงสร้างความคิดความหยั่งเห็นใหม่ เพื่อใช้แก้ปัญหาและสร้างสรรค์ให้พัฒนาต่อไปได้อย่างถูกทาง
หลัก 4 ข้อนี้เป็นปฏิบัติการทางปัญญา มีชื่อเฉพาะว่า ปฏิสัมภิทา 4 ประการ ได้แก่
1.อัตถปฏิสัมภิทา ปัญญาแตกฉานในเนื้อความ ได้แก่ ชัดเจนในการรับ
2.ธรรมปฏิสัมภิทา ปัญญาแตกฉานในหลัก ได้แก่ จับประเด็นได้
3.นิรุตติปฏิสัมภิทา ปัญญาแตกฉานในภาษา ได้แก่ สื่อสารเป็น
4.ปฏิภาณปฏิสัมภิทา ปัญญาแตกฉานในความคิดทันการ ได้แก่ สร้างความคิดความหยั่งเห็นใหม่ได้
ถ้าเราพัฒนาคนได้อย่างนี้ข่าวสารข้อมูลก็จะพลิกจากโทษมาเป็นประโยชน์ได้ทันที
เราก็จะเอาข่าวสารข้อมูลมาใช้พัฒนาชีวิตและสังคมได้
|
Update : 20/10/2554
|
|
