เทศกาลไหว้พระจันทร์


เทศกาลไหว้พระจันทร์ เป็นเทศกาลสำคัญของชาวจีน ตรงกับทุกวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามจันทรคติ จึงเรียก ว่าเทศกาลเดือนแปด ตรงกับเดือนก.ย.ของไทย ชาวจีนจะทำพิธีไหว้พระจันทร์ เป็นการไหว้ครั้งที่ 6 ของปี เรียกการไหว้ครั้งนี้ว่า "ตงชิวโจ่ย"ตรงกับช่วงกลางฤดูใบไม้ร่วง

วันเดียวกันนี้ จะเป็นวันที่พระจันทร์ส่องแสงงดงาม และเต็มดวงสวยที่สุด คนจีนสมัยโบราณนิยมใช้จันทร์เสี้ยว จันทร์เต็มดวง มาบรรยายถึงความทุกข์ พลัดพราก พร้อมหน้า เมื่อใดที่จันทร์เต็มดวง ให้ความรู้สึกถึงการอยู่ร่วมกัน

เทศกาลการไหว้พระจันทร์ เริ่มต้นในสมัยราชวงศ์ถัง ตามตำนานเล่าว่า มีนักพรตเต๋าชื่อ เย่ฝ่าซ่าน ประกอบพิธีร่ายเวทมนตร์คาถาในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ให้องค์จักรพรรดิถัง เสียนจง เสด็จไปท่องพระจันทร์ในค่ำคืนนั้น และพบเทพธิดาบนดวงจันทร์กำลังร่ายรำ

ทรงเพลิดเพลินและเกษมสำราญเป็นอย่างยิ่ง เมื่อตื่นพระบรรทม ทรงมีรับสั่งให้นางสนมแต่งตัว ร่ายรำเลียนแบบเทพธิดาในฝัน ตั้งแต่นั้นมา ทุกวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 พระองค์จะรับสั่งให้จัดเครื่องเซ่นไหว้พระจันทร์ และทอดพระเนตรความงามของพระจันทร์ไปพร้อมกับการร่ายรำของนางสนม

จากนั้นเป็นต้นมา ชาวเมืองจึงถือเอาวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 เป็นวันไหว้พระจันทร์

ส่วนชาวจีนแต้จิ๋ว มีคติแบบหนึ่ง เล่ากันว่า สมัยราชวงศ์หยวน (ค.ศ. 1206-1368) ชาวมองโกลยึดครองประเทศจีนแล้ว ทำทารุณกับชาวจีนฮั่นไว้มาก พวกมองโกลออกกฎว่าคนจีน 3 ครอบครัว ต้องเลี้ยงดูคนมองโกล 1 คน

มีการยึดอาวุธให้มีเพียงมีดเพียงเล่มเดียว ให้ใช้ร่วมกัน 3 ครอบครัว ชาวจีนจึงวางแผนขับไล่ทหารมองโกล โดยทำขนมไหว้พระจันทร์ที่ออกแบบให้เป็นขนมเปี๊ยะก้อนใหญ่ ไส้หนา เพื่อใช้เป็นที่ซ่อนเอกสารในการติดต่อ แล้วให้มีธรรมเนียมแลกขนมเปี๊ยะระหว่างญาติมิตร เป็นการตบตาพวกมองโกล

ภายในสารระบุเวลากำจัดคนมองโกลว่าเที่ยงคืนของวันเพ็ญเดือน 8 ซึ่งเป็นคืนที่มีงานไหว้พระจันทร์ พอเที่ยงคืนทุกครอบครัวพร้อมใจกันขับไล่ทหารมองโกลจนสำเร็จ ชาวจีนจึงยึดถือเอาวันเพ็ญเดือน 8 เป็นวันไหว้พระจันทร์สืบต่อมา

พิธีไหว้พระจันทร์ จะเริ่มต้นตอนหัวค่ำ ตั้งโต๊ะที่ลานบ้าน มีซุ้มที่ทำจากต้นอ้อยเพื่อความสวยงาม มีธูป เทียน กระดาษเงินกระดาษทองที่พับเป็นเงินตราจีน โคมไฟ สิ่งของเซ่นไหว้ ได้แก่ ผลไม้ อาทิ ส้มโอ แอปเปิ้ล สาลี่ ทับทิม กล้วย ส้ม

ขนมที่ขาดไม่ได้ คือ ขนมไหว้พระจันทร์

สำหรับขนมไหว้พระจันทร์ของชาวจีนแต้จิ๋ว ได้แก่ ขนมโก๋สีขาวรูปทรงกลมขนาดเท่าปากชามก๋วยเตี๋ยว หรืออาจมีขนาดเล็กลงไปได้ เมื่อเสร็จพิธีทุกคนในครอบครัวจะแบ่งกันกินขนมไหว้พระจันทร์ ซึ่งถือว่าเป็นสิริมงคล อยู่ดีมีสุขกันพร้อมหน้า

การไหว้พระจันทร์จึงเป็นการแสดงความสามัคคีของคนในครอบครัว โดยเฉพาะขนมเปี๊ยะจะเป็นรูปทรงกลม และมีหลากหลายไส้ แต่ดั้งเดิมจะมีไส้ถั่วแดง ลูกนัทจีน 5 ชนิด และเมล็ดบัว

ต่อมาก็มีการดัดแปลงให้ถูกปากและมีความหลากหลายมากขึ้น เช่น มีไส้ทุเรียน ไข่เค็ม ลูกเกาลัด คัสตาร์ด เป็นต้น ลักษณะของขนมที่กลมทางจีนเชื่อว่าเป็นการแสดงความสามัคคีกัน ความอยู่พร้อมหน้าพร้อมตากันของคนภายในครอบครัว อีกทั้งยังเชื่อว่าดวงจันทร์ซึ่งมีลักษณะกลม

เป็นสัญลักษณ์ของความสวยงามและสื่อกลางของการคิดถึงซึ่งกันและกัน