จังหวัดนครราชสีมา นั้นเป็นจังหวัดที่ใหญ่มาก เรียกว่า หากจะแยกออกเป็น ๒ จังหวัด ก็มีพื้นที่มากพอที่จะทำได้ แต่เขาว่าชาวเมืองคงไม่ยอม เพราะต้องการเป็นลูกย่าโม แบ่งการปกครองออกเป็น ๒๖ อำเภอ กับอีก ๖ กิ่งอำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองนครราชสีมา ปากช่อง สีคิ้ว สูงเนิน ขามทะเลสอ ด่านขุนทด โนนไทย โนนสูง ขามสะแกแสง พิมาย คงโนนแดง ประทาย ชุมพวง บัวใหญ่ แก้งสนามนาง บ้านเหลี่ยม จักราช ห้วยแถลง ปักธงชัย โชคชัย ครบุรี เสิงสาง หนองบุนนาก วังน้ำเขียว เฉลิมพระเกียรติ และกิ่งอำเภอเมืองยาง เทพารักษ์ ลำทะเมนชัย พระทองคำ บัวลายและสีดา
            ส่วนคำขวัญ มีว่า "เมืองหญิงกล้า ผ้าไหมดี หมี่โคราช ปราสาทหิน ดินด่านเกวียน"  หากจะพาเที่ยวให้ครบตามคำขวัญ เห็นจะต้องเล่ากันอีกสัก ๑๐ ตอน สำหรับปราสาทหินที่ยิ่งใหญ่ของไทยคือ ปราสาทหินพิมาย ผมพึ่งเล่าไปเมื่อประมาณปี ๒๕๔๙ และยังไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ ไปคราวนี้จึงไม่ได้ไป รวมทั้งปราสาทในเขตอำเภอสูงเนิน ด้วย ซึ่งจะอยู่ในเส้นทางตอนกลับจากนครราชสีมา ซึ่งมีโบราณสถานเมืองเสมา ตั้งอยู่ที่ตำบลเสมา อำเภอสูงเนิน ซึ่งเป็นเมืองโบราณขนาดใหญ่ ซึ่งขุดค้นพบโบราณวัตถุในสมัยทวารวดี และในวัฒนธรรมขอม ทางทิศใต้ของเมืองเสมา คือ ที่ตั้งของวัดธรรมจักรเสมาราม มีโบราณสถานพระนอนเป็นพระพุทธรูปปางไสยาสน์ สมัยทวารวดี ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ที่สร้างโดยหินทราย และมีธรรมจักรใหญ่มาก เมืองเสมานี้สันนิษฐานว่าคือ เมืองศรีจนาศะ ซึ่งเกิดในชุมชนวัฒนธรรมทวารวดี อีกเมืองหนึ่งอยู่ไม่ไกลกันในทางผ่านไปเมืองเสมา คือ เมืองโคราชเก่า ซึ่งสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โปรดให้ย้ายเมืองโคราชเก่า มาอยู่ ณ ที่ตั้งปัจจุบัน เส้นทางเข้าคือ กม.๒๒๑.๕๐ กลับจากโคราชให้เลี้ยวขวาเข้าไปประมาณ ๓ กม. ตามถนนสาย ๒๑๖๑ แล้วไปแยกขวาเข้าสู่โบราณสถานที่ได้รับการบูรณะหมดแล้ว ได้แก่ ปราสาทโนนกู่ ปราสาทเมืองแขก และปราสาทเมืองเก่า ซึ่งอยู่ในตำบลโคราช หรือเมืองโคราชเก่า และมีวัดปราสาทเมืองเก่า ที่ประตูวัดสร้างเหมือนประตูชุมพล ที่อนุสาวรีย์ย่าโมตั้งอยู่ หน้าประตูวัดปราสาทเมืองเก่า มีวงเวียนและสร้างอนุสาวรีย์ย่าโม เอาไว้ด้วย หากเข้าไปในวัดไปทางหลังวัด จะพบปราสาทหินเมืองเก่า ที่บูรณะแล้ว เป็นปราสาทหินขนาดเล็ก เป็นอโรคยาศาล ที่พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ มหาราชองค์สุดท้ายของขอมมาสร้างเอาไว้ ซึ่งพระองค์สร้างไว้ทั่วราชอาณาจักรของพระองค์มากถึง ๑๐๒ แห่ง เฉพาะในพื้นที่ประเทศไทย ปัจจุบันมี ๒๗ แห่ง
               ปราสาทพนมวัน  ไปตามทางหลวงแผ่นดินสาย ๒ หรือ ถนนสายมิตรภาพ แยกจากตัวเมืองโคราช วิ่งไปถึง กม.๑๔ จะพบป้ายชี้ให้เลี้ยวขวา อย่าเผลอเลี้ยวตามไป ให้วิ่งต่อไปจนถึง กม.๑๕ พอดีเลยทีเดียว จะมีแยกให้กลับรถได้ เลี้ยวขวาเข้าไปทางประตูที่เขียนว่า " วัดหนองบัว หนองจอก วัดลองตอง วัดพนมวัน " เลี้ยวเข้าไปตามถนนสายนี้ ประมาณ ๕ กม. จะถึงสามแยก ตรงเข้าปราสาทไปได้เลย หากเลี้ยวขวาก็จะกลับมาออกถนนสาย ๒ ได้อีก ผมไปครั้งสุดท้าย พ.ศ.๒๕๔๕ กำลังบูรณะอีกนั่นแหละ ภาครัฐน่าจะมองเห็นความสำคัญในการบูรณะโบราณสถาน น่าจะอยู่ในตอนหาเสียงกันเลยว่า เมื่อเป็นรับบาลแล้ว จะมีนโยบายบูรณะโบราณสถานทุกแห่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เคยรับสั่งไว้ว่า "แม้แต่อิฐแผ่นเดียว ยังมีค่า" มีการบูรณะครั้งสุดท้าย ยกป้ายไว้ว่า ก.พ.๒๕๔๗ - กย.๒๕๔๗  ด้วยงบห้าแสนบาทถ้วน เงินห้าแสนจะไปทำอะไรได้ กับบูรณะปราสาทขนาดใหญ่หลังนี้ ไปคราวนี้มีอีกยกป้ายว่า โครงการบูรณะ และปรับปรุงภูมิทัศน์ปราสาทพนมวัน ๒๒ ม.ค.๕๑ - ๑๕ ม.ค.๕๒  งบ ๑,๒๕๐,๐๐๐ บาท ค่อยยังชั่วขึ้นมาหน่อย แต่รัฐเตรียมตั้งงบประมาณปี ๕๒ ไว้เลยสัก ๒ ล้าน จะได้เสร็จสมบูรณ์เสียที จะเป็นปราสาทที่ใหญ่และงามมาก ประชาสัมพันธ์ให้ดี ๆ นักท่องเที่ยวก็จะแห่กันมา เที่ยวพนมวัน แล้วต่อไปอีก ๓๐ กม. ก็จะถึงแหล่งโบราณคดีอีกแห่งหนึ่ง
                ปราสาทพนมวัน สันนิษฐานว่า เดิมสร้างด้วยอิฐในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๕ ต่อมาในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ - ๑๙ จึงได้สร้างอาคารหินซ้อนทับลงไป จากจารึกที่ค้นพบเรียกปราสาทแห่งนี้ว่า " เทวาศรม" แสดงว่าสร้างเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู ต่อมาจึงเปลี่ยนแปลงเป็นพุทธศาสนสถาน ทางตะวันออกมีโบราณสถานชื่อ เนินอรพิม
                ภายในปราสาทขุดพบโครงกระดูก หลายหลุมแสดงว่า บริเวณนี้เป็นที่อยู่ของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ ปราสาทพนมวัน แม้จะทยอยบูรณะแต่ก็เป็นรูปเป็นร่าง ควรแก่การไปชมแล้ว ตอนนี้ลองชมภาพที่ผมถ่ายมาก่อนก็แล้วกัน
               แหล่งโบราณคดีบ้านปราสาท  ไปตามถนนสาย ๒ เลยทางแยกขวาเข้าปราสาทพนมวัน (อ.เมือง) ไปจนถึง กม.๔๔.๔๐๐ อยู่ในเขต อ.โนนสูง ตำบลธารปราสาท เลี้ยวซ้ายวิ่งเข้าไปอีก ๑.๕ กม. จะเข้าสู่บ้านปราสาทที่มีบ้านเรือน ตั้งอยู่หนาแน่น มีโฮมสเตย์ ราคาคืนละประมาณ ๕๐๐ บาท ราคานี้รวมอาหาร ๒ มื้อ มีบ้านที่เปิดเป็นโฮมสเตย์แล้วประมาณ ๕๐ หลัง  มีพิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน เข้าชมฟรี เป็นแหล่งโบราณคดีรุ่นใกล้ ๆ กับบ้านเชียง ที่ จ.อุดรธานี อายุประมาณ ๓,๐๐๐ ปี มีหลุมขุดค้น ๓ หลุม แต่หลุมที่ ๑นั้น สร้างอาคารครอบเอาไว้แล้ว แบบเดียวกับที่วัดโพธิ์ใน ที่บ้านเชียง จ.อุดร มีโครงกระดูกมนุษย์โบราณอายุกว่า ๒,๕๐๐ ปี และมีภาชนะที่ทุบกองบนศพ เมื่อจะฝัง และยังคงสภาพอยู่ ควรแก่การไปชม
                หากไม่เคยไปปราสาทหินพิมาย กลับออกมาจากบ้านปราสาท มาขึ้นถนนสาย ๒ พอถึง กม.๕๐ ก็เลี้ยวขวาไปอีก ๑๐ กม. ก็จะถึงปราสาทหินพิมาย ปราสาทที่มีอายุมากกว่านครวัด และเป็นต้นแบบในการสร้างนครวัด และประมาณ กม.๙ คือ ร้านเป็ดย่างพิมาย  อยู่ทางซ้ายมือ มีเป็ดย่างพิมาย ที่เวลากล่าวถึงเป็ดย่างพิมาย ต้องกล่าวกันให้เต็มยศ เพราะเป็ดย่างพิมายนั้น เขามีเอกลักษณ์ของเขาแตกต่างกับเป็ดย่างทั่วไปคือ เอาเป็ดไทยที่เป็นเป็ดหนุ่ม สาวย มาผ่าแบะออกแล้วเคล้าเกลือ พอมีรสแล้วหมักเอาไว้ ใช้คีมคาบตัวเป็ดรัดตรงหัวคีมที่ใช้คีบ ย่างบนตะแกรงที่ตั้งบนเตาถ่าน ได้คราวละประมาณ ๒๐ ตัว ย่างแล้ว ส่งให้คนสับเป็ดยืนสับอยู่หน้าร้าน คนซื้อกลับบ้านก็ยืนรอกันที่หน้าร้าน น่าสนุก
                กลับจากนครราชสีมา คงมาตามถนนสาย ๒ พอเลยสีคิ้ว (หากไป วังน้ำเขียว ไม่ผ่านตัวเมือง แยกซ้ายที่สีคิ้วแล้วไปทาง อ.โชคชัย มีทางแยกขวาไปปักธงชัย) ไปแล้ว จะพามากินอาหารอร่อยมาก ราคาพอสมควร พอถึง กม.๑๙๖ ขอย้ำอีกทีต้อง กม.๑๙๖ พอดี ๆ จะมีถนนแยกซ้ายไปยัง สำนักสงฆ์เขายายเที่ยง ที่ชื่อเสียงของเขายายเที่ยง ค่อนข้างจะโด่งดัง แต่ผมไม่ได้ไปหาพระ ผมจะไปกินข้าวมื้อกลางวัน เมื่อเลี้ยวเข้ามาแล้วประมาณ ๔๐๐ เมตร ก็เลี้ยวขวาเข้าไปอีกประมาณ ๑๐๐ เมตร จะถึงสวนนี้บอกว่า "เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรและอนุรักษ์"  เมื่อเข้าไปถึงลานจอดรถบัสแล้ว หากเป็นรถเล็กก็วิ่งต่อเข้าไป ตามเส้นทางในสวน ซึ่งเป็นเส้นทางเดินรถทางเดียว ชมสวนไปได้เรื่อย ๆ ตลอดทาง จนใกล้จะถึงสวนอาหาร (เปิดบริการถึง ๒๑.๐๐)  ก็หาที่จอดรถ สวนไม้ประดับ ไม้ดอกที่เขายายเที่ยงนั้นอยู่ใกล้ ๆ กับสวนอาหาร รวมทั้งขายผลิตภัณฑ์ในการปลูกต้นไม้ เช่น กระถางสวย ๆ เป็นต้น สวนจะประกอบด้วย ส่วนต่าง ๆ คือ
                    ๑. สวนซูเปอร์มาเก็ตต้นไม้ มีไม้กระถางแยกเป็นไม้ดอก ไม้ประดับเมืองหนาว เมืองร้อน ไม้ผล ไม้ยืนต้น ไม้ไทยในวรรณคดี ไม่น้อยกว่า ๔๐๐ สายพันธุ์
                    ๒. ส่วนการผลิตขยายพันธุ์พืช ด้วยการตอนกิ่ง เพาะเมล็ด ปักชำในระบบตู้อบ
                    ๓. ส่วนการผลิตงานศิลปหัตถกรรม เป็นผลผลิตของสวนและสินค้าชุมชน
                    ๔. ส่วนการบำบัดของเหลือใช้ เช่น เศษอาหาร ใบไม้ร่วงหล่น วัชพืชเกษตร
                    ๕. ส่วนบริการอาหารและเครื่องดื่ม