สู่อีสาน (๔)

           เวลาผมไปโคราช เดิมทีเดียวมักจะพักที่โรงแรม ถนนมหาดไทย ต่อมาก็มักจะไปพักที่โรงแรม ริมถนนมิตรภาพ ที่มีราคาตั้งแต่ ๑,๘๐๐ ไปจนถึงราคาเป็นหมื่น  เชื่อว่าที่เคยพักมีหลายโรงแรมคงไม่เต็ม จึงไม่ได้จองมา แต่ปรากฎว่า พอออกจากชมพิพิธภัณฑ์ไม้กลายเป็นหิน ก็โทรถามโรงแรมดู มีแต่ผมสู้ราคาไม่ไหว สุดท้ายเมื่อวิ่งมาตามถนนมิตรภาพ จนถึงสามแยกมีไฟสัญญาณ มีทางแยกซ้ายไปขอนแก่น  ไปเข้าถนนช้างเผือกไปประมาณ ๓๐๐ เมตร เลี้ยวซ้ายเข้าโรงแรม เป็นโรงแรมใหม่เอี่ยม ตึกหลังเล็กราคาถูกมี ๒๔ ห้อง คืนละ ๘๐๐ บาท ปรากฎว่าเต็มหมด ตึกหลังใหญ่คืนละ ๒,๖๐๐ - ๙,๐๐๐ แต่ตอนนี้คิดแค่คืนละ ๑,๘๐๐ บาท ผมเห็นโรงแรมของเขาแปลกดี บริการดี ราคาพอสมควร และการตกแต่งเล่นสี ฉูดฉาดตัดกันสวย รวมทั้งพนักงานดูจะย้อมสีผมกันแปลก ๆ หนุ่ม ๆ สาว ๆ แต่งตัวดี มารยาทดี ไหว้กันทั้งวัน ราคานี้รวมอาหารเช้าชั้นดีไว้ด้วย ผมพัก ๒ คืน แล้วก็ออกตระเวนเที่ยวเมืองย่าโม
               สมัยก่อนประวัติศาสตร์  มีร่องรอยของคนก่อนประวัติศาสตร์ ตั้งถิ่นฐานอยู่ในเขตจังหวัดนครราชสีมา จากการสำรวจขุดค้นทางโบราณคดี มีอยู่ทั่วแทบทุกอำเภอ
               จากการขุดค้นทางโบราณคดี ในบริเวณแอ่งโคราช พบว่า ในบริเวณลุ่มน้ำมูลตอนบน มีกลุ่มชนที่มีการพัฒนาการ รวมกันเป็นหมู่บ้าน รู้จักการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ และผลิตโลหะใช้ เมื่อราว ๓,๕๐๐ ปี มาแล้ว ร่องรอยการตั้งถิ่นฐานของคนก่อนประวัติศาสตร์ ได้พบในเขต  อ.เมือง อ.ชุมพวง อ.โนนสูง อ.โนนไทย อ.สีคิ้ว
               สมัยประวัติศาสตร์ตอนต้น  เริ่มมีการรับวัฒนธรรมประเพณี ตลอดจนคติความเชื่อมาจากแหล่งอื่น รับอารยธรรมอินเดีย ในสมัยทวารวดี ระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๔ - ๑๘ และการรับอิทธิพลวัฒนธรรมของขอม หรือเขมร ในพุทธศตวรรษที่ ๑๔ - ๑๘ ก่อนที่จะมีการตั้งอาณาจักรสุโขทัยขึ้น ในพุทธศตวรรษที่ ๑๙
               พุทธศตวรรษที่ ๑๑ - ๑๖  ความเจริญในสมัยนี้เป็นสังคมเมือง ที่มีพุทธศาสนาลัทธิเถรวาทเป็นหลักของชุมชน เมืองสำคัญ ๆ มีเมืองเสมา (อยู่ใน อ.สูงเนิน) กับเมืองโคราฆะปุระ หรือโคราช  ภายหลังได้มีข้อสันนิษฐานว่า เมืองเสมา คือ เมืองศรีจนาศะ
               พุทธศตวรรษที่ ๑๔ - ๑๘  วัฒนธรรมขอมได้แพร่เข้ามาสู่อีสาน ทางปักธงชัย และช่องตะโก ลงสู่ชุมชนลำน้ำพระเพลิง ลำจักราช ลำปลายมาศ เกิดเมืองใหม่สมัยลพบุรี
               สมัยอยุธยา พุทธศตวรรษที่ ๑๙ - ๒๔  (พ.ศ.๑๘๙๓ - ๒๓๑๐)  ปรากฎชื่อเมืองนครราชสีมา ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้ให้พระยายมราช (สังข์) มาครองเมือง และโปรดเกล้า ฯ ให้ย้ายเมืองจากที่ตั้งเดิมคือ เมืองที่ตำบลโคราช อำเภอสูงเนิน มาสร้างเมืองใหม่ ซึ่งคือที่ตั้งในปัจจุบัน เมืองใหม่นี้ช่างชาวฝรั่งเศส เป็นผู้ออกแบบวางผังเมือง มีเนื้อที่ภายใน ๑,๐๐๐ ไร่ มีป้อม ๑๕ ป้อม มีประตูเมือง ๔ ประตู คือ ประตูพลแสน ประตูไชยณรงค์ ประตูพลล้าน ประตูชุมพล (เป็นประตู ที่ยังเหลืออยู่ อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี อยู่หน้าประตูนี้)
               สมัยกรุงธนบุรี  พระเจ้าตากสินมหาราช ปราบปรามก๊กกรมหมื่นเทพพิพิธ ได้แล้ว และในปี พ.ศ.๒๓๒๑ ได้โปรดให้ เจ้าพระยาจักรี และเจ้าพระยาสุรสีห์ มารวมพลที่นครราชสีมา แล้วยกไปตีกรุงศรีสัตนาคนหุต เมื่อตีได้แล้ว ได้อัญเชิญพระแก้วมรกต และพระบาง กลับมา (พระบาง รัชกาลที่ ๒ คืนกลับไปให้ลาว)
               สมัยรัตนโกสินทร์  โคราชเป็นเมืองสำคัญในด้านการทหารและการปกครอง เหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นในรัชกาลที่ ๓ "กบฎเจ้าอนุวงศ์"  มีแผนการจะยกกำลังมาจะเข้าตีกรุงเทพ ฯ เพราะเห็นกรุงเทพ ฯ กำลังระแวงการเข้ามายึดของกองทัพอังกฤษ ที่ได้ทำกับพม่าสำเร็จแล้ว เจ้าอนุวงศ์ซึ่งมีเวียดนามสนับสนุน ให้เวียงจันทน์แยกตัวออกเป็นอิสระ จึงยกกองทัพลาวมา และหลอกหัวเมืองต่าง ๆ ว่า จะมาช่วยกรุงเทพ ฯ รบอังกฤษ ที่สุดยึดนครราชสีมาได้เมื่อ ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๓๖๙ ในระหว่างนั้น เจ้าพระยานครราชสีมา (อิน) ไปสนับสนุน เจ้ากิ่งหล้าให้โค่นล้มพระยาไกรสงคราม ที่เมืองขุขันธ์ พระยาปลัด (ทองคำ) ซึ่งเป็นสามีของคุณหญิงโม ก็ติดตามเจ้าเมืองไปด้วย ส่วนทางโคราช เจ้าอนุให้แบ่งครัวชาวเมืองที่กวาดต้อนมาออกเป็น ๒ พวก เพื่อส่งไปเวียงจันทน์ พวกแรกให้ เพี้ยรามพิชัย นำกำลังทหารลาว ๒๐๐ คน คุมชาวเมืองไปทาง ทุ่งสัมฤทธิ์ ทำให้เกิดวีรกรรมทุ่งสัมฤทธิ์ นำโดยคุณหญิงโม โดยได้วางแผนขอมีด ขอดาบ จอบ เสียม จากทหารลาวอ้างว่า เพื่อไปตัดไม้ ไปล่าสัตว์ แล้วจัดหญิงสาวสวย ช่วยกันนำอาหาร สุรา ไปเลี้ยงทหารลาว จนเมามายและเข้าโจมตีทหารลาว จัดนางสาวบุญเหลือ คนงามที่สุดไปปรนนิบัติ เพี้ยรามพิชัย พอได้เวลาโจมตี นางสาวบุญเหลือแย่งดาบจากเพี้ย แต่ไม่สำเร็จ จึงวิ่งหนีไปทางกองเกวียน ที่บรรทุกดินดำ พร้อมทั้งถือคบเพลิงไปด้วย เมื่อวิ่งไปถึงกองเกวียนดินดำ ก็จุดระเบิดทำลายดินดำ ทางคุณหญิงโม ก็นำหญิงไทยโจมตีฆ่าฟันทหารลาว จนแตกพ่าย
                ขอบอกกล่าวไว้ก่อนว่า วีรกรรมของคุณหญิงโมนี้ หลายเล่มจะเล่าไม่ค่อยตรงกัน
                จุดท่องเที่ยวจุดแรกของโคราช ควรจะไปเคารพอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี ที่หน้าประตูชุมพล ถนนราชดำเนิน เสียก่อน คุณหญิงโม ภริยาพระยาปลัดทองคำ (ต่อมาได้เป็น พระยามหิศราธิบดี ที่ปรึกาาราชการเมืองนครราชสีมา) จุดนี้นับว่า เป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยว ตรงข้ามอนุสาวรีย์ตรงหัวมุม ก็มีร้านอาหาร ประเภทหลายเจ้าอยู่รวมกัน มีตลาดกิมเฮง ที่ไก่ย่างอร่อยนัก มีทั้งไก่ย่าง ไก่เลี้ยง  เครื่องในไก่ หมูย่าง ตับย่าง น้ำจิ้มรสเด็ด น้ำพริกชนิดต่าง ๆ ข้าวเหนียวนึ่งร้อน ๆ อร่อยไปหมด
                จากอนุสาวรีย์ท่านท้าว ฯ หากเลี้ยวซ้ายมาทางจะมาค่ายทหารสุรนารี จะมาถึงวัดสุทธจินดา ซึ่งเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ มหาวีรวงศ์ และพุทธอุทยานพระโพธิสัตว์ เจ้าแม่กวนอิม ไปพิพิธภัณฑ์ ไปจอดรถในวั เข้าประตูวัดไปทางขวามือคือ พุทธอุทยาน ติดกับวัดคือ พิพิธภัณฑ์ ซึ่งอดีตเจ้าอาวาส วัดสุทธจินดา สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ดิสโส)  ได้รวบรวมโบราณวัตถุ จากจังหวัดต่าง ๆ แล้วมอบให้กรมศิลปากรเพื่อจัดแสดง มีโบราณวัตถุที่พบในโคราช และจากจังหวัดอื่น ๆ ในภาคอีสาน มีพระพุทธรูปสมัยทวารวดี ที่ได้มาจากแหล่งโบราณคดีเมืองเสมา เครื่องภาชนะดินเผา ที่เผาจากเตาบุรีรัมย์ ก็มี จากบ้านปราสาท อ.โนนสูง กลองมโหรทึกสำริด อายุกว่า ๒,๐๐๐ ปี