ไก่ชนพันธุ์เขียวเลาหางขาว สมาคมอนุรักษ์และพัฒนาไก่พื้นเมืองไทย กำหนดไว้เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2544 ในงานภูมิปัญญาเกษตรกรไทย ณ. อิมแพค อารีน่า เมืองทองธานี
แหล่งกำเนิด มีแหล่งกำเนิดที่สำคัญอยู่ที่จังหวัดกำแพงเพชร เพชรบุรี สุพรรณบุรี อยุธยา พิษณุโลก เพชรบูรณ์ และอีกหลายจังหวัดในประเทศไทย สีเปลือกไข่ เปลือกสีขาวอมน้ำตาล ลูกเจี๊ยบหัวขาว หน้าคอ หน้าอกสีขาว สันหลังดำ ปีกในดำ ไชปีกนอกขาว ปาก แข้ง เล็บ เดือย สีขาวอมเหลือง อมน้ำตาล ตาสีขาวอมเหลือง
ประวัติความเป็นมา ไก่เขียวเลาหางขาวเป็นไก่พันธุ์แท้แต่โบราณ ทราบได้ในสมัยอยุธยา แผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรมหาราช พระยาสมุหกลาโหม กำแพงเพชร นิยมไก่เขียวเลาหางขาว และสืบทอดจนถึงปัจจุบัน ชาวกำแพงเพชรกำลังอนุรักษ์ไว้เป็นไก่ประจำจังหวัดกำแพงเพชร
รูปร่างลักษณะเด่นของไก่เขียวเลาหางขาว
- รูปร่างลักษณะ เป็นไก่ทรงปลีกล้วย ไหล่หน้าใหญ่ ลำตัวกลมยาว หางยาว ท่าทางสง่างาม ทะมัดทะแมง
- ใบหน้า ใบหน้ากลมกลึงแบบหน้านกกา
- ปาก ปากใหญ่มีร่องน้ำสองข้าง ปลายปากงองุ้มเล็กน้อย ปากสีน้ำตาลอมเหลืองเล็กน้อย
- จมูก จมูกแบบราบ สีเดียวกับปาก รูจมูกกว้าง สันจมูกเรียบ
- ตา ตาเป็นรูปรีแบบตาวัว เป็นรูปตัววี ขอบตาสองชั้น ดวงตาสีเหลืองอมขาว ประกายตาแจ่มใส
- หงอน หงอนเล็กเป็นหงอนหิน หน้าหงอนบาง กลางหงอนสูง ท้ายหงอนกอดกระหม่อม สีแดงสดใส
- ตุ้มหู ตุ้มสีแดง รัดติดหน้าไม่หย่อนยาน รูหูมีขนขาวดำขึ้นรอบๆ และมีขนเขียวปนขาวปิดรูหู
- เหนียง เหนียงรัดติดคาง ไม่หย่อนยาน สีแดงสดใสเหมือนสีหงอน
- กะโหลก กระโหลกหัวยาวสองตอน มีรอยไขหัวชัดเจนตามธรรมชาติ
- คอ คอใหญ่โค้งลอนเดียวแบบคอม้า คองูเห่า กระดูกปล้องคอชิด ร่องคอชิดไหล่ ขนคอขึ้นเป็นระเบียบ สร้อยคอประบ่า
- ปีก ปีกยาวใหญ่เป็นลอนเดียวไม่โหว่ ไม่รั่ว ไม่ห่าง ขนปีกสีดำสนิท สร้อยหัวปีกสีเขียวเลา
- สร้อย สร้อยคอ สร้อยปีก สร้อยหลัง สีเขียวเลา คือ ขนสร้อยท่อนล่างสีขาว ท่อนปลายสีเขียว บางชนิดปลายสร้อยขลิบทอง หรือมีขนขาวขึ้นแซมหรือปลายสร้อยมีกระจุด
- หาง หางพัดสีดำ หางกระลวยสีขาวปนดำ กระลวยคู่กลางจะขาวปลอด คู่อื่นๆขาวปลายดำ
- ตะเกียบ ตะเกียบก้นแข็งหนาและตรงชิด
- แข้งขา ปั้นขาใหญ่ล่ำสันแข้งเรียวกลม ท้องแข้งเป็นสันนูน
ไก่เขียวเลาหางขาวพันธุ์แท้แต่โบราณมีอยู่ 5 สายพันธุ์
- ไก่เขียวเลาใหญ่พระเจ้าห้าพระองค์ เป็นสุดยอดของไก่เลาหางขาวศักดิ์ศรีพอกับไก่เหลืองหางขาวพระเจ้าห้าพระองค์ เป็นไก่พระยาสมุหกลาโหม กำแพงเพชร ขนพื้นตัวสีดำ ขนสร้อยคอ สร้อยปีก สร้อยหลัง สีเขียวเลา คือ ขนสร้อยท่อนล่างสีขาว ท่อนปลายสีเขียวอมดำแบบสีแมลงภู่ ขนปีกท่อนในสีดำ ท่อนนอกตอนชายปีกสีขาวแซม หางพัดสีดำ หางกระลวยคู่เอกสีขาวปลอด คู่อื่นๆสีขาวปลายดำ ตาสีขาวอมเหลือง ปาก แข้ง เล็บ เดือย สีขาวอมเหลืองอมน้ำตาล ที่หัวปีกสองข้าง ข้อขาสองข้าง มีจุดกระประแป้งสีขาวอยู่เป็นหย่อมประปรายเรียกพระเจ้าห้าพระองค์ แบบไก่เหลืองหางขาวพระเจ้าห้าพระองค์ ถือว่าเป็นไก่สกุลสูงอีกตัวหนึ่ง
- ไก่เขียวเลาเล็กหางขาว เป็นรองจากไก่เขียวเลาใหญ่พระเจ้าห้าพระองค์ ขนพื้นสีดำ ขนปีก ขนหางพัดสีดำ หางกระลวยสีขาวปนดำ กระลวยคู่กลางขาวปลอด ขนสร้อยคอ สร้อยปีก สร้อยหลัง สีเขียวเลาแซมขาว คือ โคนสีขาวปลายเขียวและมีขนขาวขึ้นแซมประปราย ตาสีขาวอมเหลือง ไม่มีหย่อมกระประแป้ง(พระเจ้าห้าพระองค์) ปากแข้งเล็บเดือยสีขาวอมเหลืองแบบเขียวเลาใหญ่
- ไก่เขียวดอกเลาหางขาว รองจากเขียวเลาเล็ก เขียวดอกเลาหางขาว ลักษณะอื่นๆเหมือนเลาเล็กหางขาว ตางกันตรงสี ปลายสร้อยเป็นสีเขียวอมน้ำตาล
- ไก่เขียวเลาดอกกระ ขนพื้นตัวสีดำ ขนปีก ขนหางพัดสีดำ ขนหางกระลวยสีขาวปนดำ สร้อยคอ สร้อยปีก สร้อยหลัง โคนขาวปลายเขียว และที่สำคัญที่ปลายสร้อยจะมีจุดกระขาวแบบประแป้งทั่วไป แต่ไม่มีหย่อมกระแบบเขียวใหญ่ ปากแข้งเล็บเดือย สีขาวอมเหลือง
- ไก่เขียวเลาสร้อยทอง หรือ เลาขลิบทอง ลักษณะเหมือนเขียวเลาเล็ก แต่ปลายสร้อยจะมีขลิบทองอยู่
จากลักษณะประจำพันธุ์ 5 ชนิดนี้ จัดว่าเป็นไก่เขียวเลาหางขาวทั้งสิ้น ตามความนิยมที่เรียงไว้
ลักษณะประจำพันธุ์ไก่เขียวเลาหางขาวเพศเมีย
ไก่เขียวเลาหางขาวเพศเมียมีลักษณะเด่นประจำพันธุ์ที่สำคัญ คือ ขนพื้นตัวสีดำ ขนหลังสีเขียวอมดำประจุดขาวเล็กน้อย ขลิบสร้อยคอสีเขียวประขาว ปากแข้งเล็บเดือยสีขาวอมเหลือง ตาสีขาวอมเหลือง จะเป็นเขียวเลาชนิดใด ให้สังเกตที่ขลิบขน ปลายสร้อยคอเหมือนขนสร้อยตัวผู้ชนิดนั้นๆ