ก า ร ผ ส ม พั น ธุ์  
 
         กระบือเป็นสัตว์ที่ผสมพันธุ์ตลอดปีแม้ว่ากระบือที่เกษตรกรเลี้ยงส่วนใหญ่แม่กระบือจะออกลูกเป็นช่วงฤดูก็ตาม สาเหตุก็เพราะในช่วงฤดูทำนาแม่กระบือไม่มีโอกาสได้รับการผสมพันธุ์จะมีโอกาสได้รับการผสม กับพ่อพันธุ์ในช่วงที่กระบือได้รวมฝูงกันในทุ่งนา หลังจากเกี่ยวข้าวแล้วเท่านั้น
      การผสมพันธุ์ในฤดูแล้งอาจมีปัญหาทำให้การผสมติดต่ำ โดยเฉพาะการใช้วิธีการผสมเทียม เนื่องจากอากาศร้อนจะทำให้น้ำเชื้อพ่อพันธุ์มีคุณภาพลดลงแม่กระบือที่มีสุขภาพไม่สมบูรณ์จะทำให้แสดงอาการเป็นสัดไม่ชัดเจน และทำให้อัตราการผสมติดต่ำ
 

      อายุที่สามารถผสมพันธุ์ได้ของกระบือแตกต่างกันตามเพศและพันธุ์กระบือ การผสมกระบือสาวที่อายุหรือมีน้ำหนักน้อยเกินไป จะทำให้แม่กระบือชะงักการเจริญเติบโตและให้ลูกไม่สมบูรณ์ แม้ว่ากระบือตัวผู้สามารถสร้างน้ำเชื้ออสุจิได้ตั้งแต่อายุ 1 ปี แต่การใช้กระบือตัวผู้ที่อายุน้อยเกินไปเป็นพ่อพันธุ์หรือให้มีโอกาสผสมพันธุ์กับกระบือตัวเมียจะมีผลเสียเช่นเดียวกัน เนื่องจากน้ำเชื้อของกระบืออายุน้อยยังไม่มีความสมบูรณ์แข็งแรงเท่าที่ควร ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้กระบือผสมพันธุ์กันก่อนวันที่ เหมาะสมจึงควรควบคุมลูกกระบือตัวผู้และตัวเมียหลังจากหย่านมแล้วที่อายุประมาณ 10 ถึง 12 เดือน ขึ้นไป ไม่ให้ได้มีโอกาสผสมพันธุ์จนกว่ากระบือตัวเมียจะมีอายุประมาณ 2 ปีครึ่ง หรือสูงไม่ต่ำกว่า 125 เซนติเมตร หรือควรมีน้ำหนักไม่ต่ำกว่า 350 กิโลกรัมและกระบือผู้อายุประมาณ 3 ปีครึ่งหรือสูงไม่ต่ำกว่า 130 แต่ถ้าจำเป็นอาจใช้กระบือผู้อายุตั้งแต่ 2 ปีครึ่งใช้ผสมพันธ์ได้ แต่ควรใช้ผสมกับแม่กระบือจำนวนน้อยตัวลง

วิธี ผ ส ม พั น ธุ์  
 
 
การผสมพันธุ์มีอยู่ 3 วิธี คือ การปล่อยให้พ่อพันธุ์คุมฝูง การจูงเข้าผสมและการผสมเทียม

1. ก า ร ป ล่ อ ย ใ ห้ พ่ อ พั น ธุ์ คุ ม ฝู ง  
         วิธีนี้มีข้อดีคือผู้เลี้ยงไม่ต้องคอยสังเกตการเป็นสัดของแม่กระบือ กระบือเพศผู้จะทราบและทำการผสมกับแม่กระบือเอง แต่มีข้อเสียคือถ้ามีแม่กระบือเป็นสัด พ่อกระบือจะคอยไล่ตามจนไม่สนใจกินอาหาร ถ้าหากมีกระบือเพศเมียมีจำนวนหลายตัวเป็นสัดใกล้เคียงกันจะทำให้พ่อกระบือมีร่างกายทรุดโทรม ตามปกติควรจะใช้กระบือพ่อพันธุ์หนึ่งตัวคุมฝูงแม่กระบือประมาณ 20 ตัว
 
2. ก า ร จู ง เ ข้ า ผ ส ม  
         ได้แก่ การจูงพ่อพันธุ์กระบือมาผสมกับแม่กระบือหรือจูงแม่กระบือมาผสมกับพ่อพันธุ์ วิธีนี้แยกพ่อกระบือไปเลี้ยงต่างหากทำให้สามารถดูแลพ่อกระบือให้สุขภาพสมบูรณ์พแข็งแรงได้ดี พ่อกระบือตัวหนึ่งสามารถผสมกับแม่กระบือได้จำนวนมากกว่าการปล่อยให้คุมฝูง แต่มีข้อเสียคือ ผู้เลี้ยงต้องคอยสังเกตการเป็นสัดของแม่กระบือถ้าพลาดการสังเกตการเป็นสัดแล้ว แม่กระบือจะเสียโอกาสที่ได้รับการผสมจะต้องรอไปจนกว่าจะเป็นสัดอีกรอบหนึ่ง
         การจูงเข้าผสมสามารถทำให้พ่อกระบือสามารถผสมกับกระบือเพศเมียได้มากขี้น พ่อกระบือหนุ่ม อายุ 2 ปีครึ่ง ถึง 3 ปีครึ่ง ควรใช้ผสมกับแม่กระบือไม่เกินปีละ 20 ตัว พ่อกระบือ อายุ 3 ปีครึ่ง ขึ้นไปสามารถผสมแม่กระบือปีละ 30-40 ตัว 
3. ก า ร ผ ส ม เ ที ย ม  
         ได้แก่ การที่เจ้าหน้าที่จะนำน้ำเชื้อของกระบือพันธุ์ดีมาผสมกับแม่กระบือที่เป็นสัด ปัจจุบันกรมปศุสัตว์มีหน่วยผสมเทียมที่นะสามารถให้บริการได้เกือบทุกอำเภอทั่วประเทศ ผู้เลี้ยงจะต้องคอยสังเกตการเป็นสัดของแม่กระบือของตัวเอง เมื่อเห็นแม่กระบือเริ่มเป็นสัดต้องรีบไปแจ้งเจ้าหน้าที่ผสมเทียมทันที ไข่จะเริ่มตกหลังจากสิ้นสุดการเป็นสัดแล้ว 12 ถึง 24 ชั่วโมง
         เวลาที่เหมาะสมที่สุดในการผสมเทียมคือ 24 ถึง 36 ชั่วโมงหลังจากเริ่มเป็นสัด
         เพื่อสะดวกในการผสมเทียมเกษตรกรควรมีการจัดทำซองผสมเทียมที่บ้านหรือภายในหมู่บ้าน เมื่อเจ้าหน้าที่มาทำการผสมเทียมควรมีคนคอยช่วยยอย่างน้อย 2 คน แม่กระบือที่ได้รับการผสมแล้วผู้เลี้ยงควรกักอยู่ในคอกที่มีที่ร่ม ไม่ควรปล่อยให้แม่กระบือตากแดดหรือวิ่งไปในท้องทุ่งเพราะจะทำให้โอกาสผสมติดต่ำลง
         การผสมเทียมมีข้อดีคือ ไม่ต้องเลี้ยงดูกระบือพ่อพันธุ์ ทำให้ไม่ต้องเปลืองอาหารและแรงงาน แต่ก็มีข้อเสียคือ ผู้เลี้ยงต้องคอยดูการเป็นสัดของกระบือเพศเมีย และต้องรีบไปแจ้งเจ้าหน้าที่ให้มาผสมเทียมให้ทันเวลา 
         ระยะเวลาอุ้มท้องของกระบือ  
              เป็นระยะเวลาที่ไม่แน่นอนคงที่ แต่ส่วนมากยอมรับกันว่าประมาณ 10 เดือน หรือ 316 วัน ระยะอุ้มท้องของกระบือนานกว่าโคเล็กน้อย ลูกกระบือตัวผู้มักอยู่ในท้องนานกว่าลูกกระบือ ตัวเมีย และลูกกระบือแฝดมักคลอดเร็วกว่ากำหนดกว่าลูกกระบือที่ไม่แฝด แต่กระบือมักไม่ค่อยมีลูกแฝด 
         วิธีสังเกตอาการที่กระบือจวนจะคลอดลูก 
  วิธีสังเกตอาการกระบือจวนคลอดมีดังนี้ คือ
1. เมื่อผู้เลี้ยงจดวันที่ผสมไว้เมื่อใดแล้ว อาทิตย์สุดท้ายที่จะครบกำหนดคลอดจะเป็นระยะที่ควรคลอด
2. สองถึงสามวันก่อนคลอดลูก เต้านมจะเต่งตึงและขยายใหญ่ขึ้นน้ำนมจะไหลเมื่อเวลาบีบหัวนมนะบวมขึ้น
3. ท้องลด
4. เครื่องเพศบวม กล้ามเนื้อและอวัยวะส่วนต่าง ๆ ที่อยู่ใกล้โคนหางจะแสดงอาการคลายตัว
5. แสดงอาการทุรนทุราย แสดงอาการปวดท้องคลอด
  
 
ก า ร เ ป็ น สั ด  
 
 
            กระบือเพศเมียที่จะผสมติดได้จะต้องอยู่ในระยะเป็นสัด ซึ่งเป็นระยะที่แสดงอาการมีอารมณ์ทางเพศและพร้อมที่จะได้รับการผสมพันธุ์ อาการแสดงการเป็นสัดของกระบือไม่ค่อยชัดเจนเหมือนในโค ผู้เลี้ยงจะต้องสังเกตให้ดีกระบือจะมีอาการกระวนกระวายกว่าปกติ ไล่ขึ้นทับตัวอื่นหรือยอมให้ตัวอื่นขึ้นทับ อวัยวะเพศจะบวมกว่าเดิม ผนังด้านในช่องคลอดจะมีสีชมพูออกแดงในช่วงต้นของการเป็นสัดอาจมีเมือกใส ๆ ไหลออกมาในช่วงหลัง ๆ น้ำเมือกจะข้นและเหนียวขึ้น กระบือไทยจะเป็นสัดอยู่นานประมาณ 24 ถึง 36 ชั่วโมง

            ถ้าไม่ได้รับการผสมหรือผสมไม่ติดอีกประมาณ 20 ถึง 22 วัน (เฉลี่ย 21 วัน) จะกลับเป็นสัดใหม่อีก

            กระบือเพศเมียประมาณ 30 ถึง 40 เปอร์เซ็นต์ จะแสดงอาการเป็นสัดไม่ชัดเจนหรือเป็น “สั ด เ งี ย บ” และส่วนใหญ่จะแสดงอาการเป็นสัดในเวลากลางคืน ดังนั้นถ้าใช้วิธีการจูงเข้าผสมหรือการผสมเทียมแล้วผู้เลี้ยงต้องคอยสนใจสังเกตให้ดี มิฉะนั้นอาจจะพลาดการผสม

            แม่กระบือที่คลอดลูกแล้วต้องใช้เวลาอย่างน้อย 60 วัน มดลูกและอวัยวะสืบพันธุ์จึงจะกลับคืนสู่สภาพปกติ ดังนั้น จึงไม่ควรผสมแม่กระบือหลังจากคลอดลูกแล้วก่อนหน้านี้