วัดหนองม่วง

1.	โรคเนื่องจากอาหารสัตว์
	แม้นว่าอาหารนั้นจะมีส่วนประกอบครบถ้วนจากการคำนวณ แต่ถ้าร่างกายสัตว์ไม่สามารถย่อย หรือ นำเอาไปใช้ประโยชน์ได้ย่อมเป็นอาหารที่ขาดคุณภาพ เช่น ขาดไวตามิน แร่ธาตุ
2.	สารเคมีเป็นพิษ
	เช่น สารพิษที่เกิดจากเชื้อรา ชนิดที่เรียกว่าอัลฟลาท็อกซิน กรดไฮโดรไซยานิก ในใบพืชบางชนิดที่ยังอ่อนอยู่ เช่น ข้าวฟ่างในระยะอ่อนๆหญ้าซอกั้ม ใบมันสำปะหลัง ยาฆ่าแมลง ล้วนเป็นสารเคมีที่เป็นพิษ หากหลงเหลือหรือตกค้างอยู่ในอาหารย่อมเป็นพิษต่อสัตว์ได้
3.	โรคที่เกิดจาก เชื้อจุลินทรีย์
	เชื้อจุลินทรีย์เป็นต้นตอที่ทำให้เกิดโรคแบ่งออก ได้ดังนี้
	แบคทีเรีย
	เป็นเชื้อจุลินทรีย์ที่มีขนาดเล็ก รูปร่างต่างๆ กันแล้วแต่ชนิด แบคทีเรียหลายๆ ชนิด เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย บางชนิดช่วยกำจัดสิ่งสกปรกในดิน ทำให้ดินอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ ส่วนแบคทีเรียอีกพวกหนึ่งซึ่งเป็นต้นตอของโรคหลายๆ ชนิดเช่น อี. โคไล
	ไวรัสหรือวิสา
	เชื้อจุลินทรีย์ประเภทนี้จัดเป็นเชื้อที่มีขนาดเล็กที่สุดในจำนวนสิ่งมีชีวิตทั้งหมด คุณสมบัติของไวรัสแตกต่างจากเชื้อจุลินทรีย์ชนิดอื่นก็ตรงที่มีชีวิตอยู่ในเซลล์และเจริญเติบโตเพิ่มจำนวนภายในเซลล์ ด้วยเหตุที่ไวรัสมีขนาดเล็กมากและอาศัยอยู่ภายในเซลล์นี้เองจึงมีอำนาจในการทำลายสูง โรคที่เกิดจากเชื้อโรคชนิดนี้มักมีความรุนแรงและเป็นอันตรายกว่าเชื้อชนิดอื่นๆการรักษาด้วยยาชนิดใดก็ไม่ได้ผลโดยตรงเพราะเป็นการยากที่ตัวยาจะเข้าถึงแหล่งที่ตัวเชื้ออาศัยอยู่และมีคุณสมบัติในการดื้อยารักษาเกือบทุกชนิด โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสและพบบ่อยที่สุดคือโรคปากและเท้าเปื่อยและโรคพิษสุนัขบ้า
	โปรโตซัว
	มีลักษณะคล้ายกับแบคทีเรียแต่โดยทั่วไปจะมีรูปร่างใหญ่กว่าโปรโตซัวมีหลายชนิดที่เป็นต้นเหตุของโรคเช่น เชื้อบิดและที่สำคัญคือเชื้อบาบีเซีย ที่เป็นสาเหตุของโรคไข้เห็บโค เชื้ออนาพลาสม่า ที่เป็นสาเหตุของโรคอนาพลาสโมซีส เชื้อรา พวกเป็นสาเหตุของโรคขี้กลาก
4.	โรคที่เกิดจากพยาธิ
	พยาธิภายในร่างกาย คือพวกที่รบกวนอยู่ในกระเพาะอาหารและลำไส้ ตับ และปอด ส่วนพยาธิภายนอกของร่างกาย คือ พวกเห็บ เหา ไร แมลงบางชนิด ซึ่งเป็นตัวนำเชื้อแบคทีเรียและไวรัส
5.	โรคต่างๆ ที่ยังไม่ทราบสาเหตุ
	เช่น เนื้องอกหูด

การควบคุมป้องกันโรค มีมาตรการป้องกันและควบคุมโรคหลักอยู่ 4 ประการคือ

1.	ป้องกันโรคด้วยหลักสุขาภิบาล
	คือการรักษาความสะอาดภายในคอกและโรงเรือนพ่นยาฆ่าเชื้อโรค ทำลายเชื้อโรคอย่างสม่ำเสมอ และการกำจัดมูลสัตว์ อาจจะขนออกไปรวมกองไว้เพื่อทำปุ๋ยหมัก ช่วยป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคและพยาธิได้
2.	การป้องกันโรคโดยการเลี้ยงดู
	ดูแลเอาใจใส่สัตว์ให้มีอาหารและน้ำพอเพียงมีอาหารคุณภาพดี โรงเรือนเหมาะสม อากาศถ่ายเทได้ดีให้การเลี้ยงดูให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ
3.	การป้องกันโรคโดยใช้วัคซีน
	คือการใช้วัคซีนป้องกันโรคบางชนิดตามระยะเวลาที่สัตว์แพทย์แนะนำ เพื่อให้มีภูมิคุ้นกันโรคแก่สัตว์ในระดับสูงตลอดเวลาเป็นวิธีประหยัดและได้ผลดีพอสมควร วัคซีนที่ควรจะฉีดป้องกันโรคให้กับโค คือ
	วัคซีนป้องกันโรคติดต่อ
	หรือโรคบรูเซลโลซีสชนิดสะเตรน -91 จะต้องฉีดให้กับลูกโคตัวเมียทุกตัวที่มีอายุ 3-8 เดือนฉีดครั้งเดียวให้ความคุ้มโรคนาน 6-7 ปี วัคซีนนี้ใช้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังตัวละ 2 ซี.ซี หลังฉีดควรทำเครื่องหมายที่ใบหูไว้ด้วย เช่น เจาะหูให้เป็นรูเล็กๆ 3 รู เพื่อเป็นการยีนยันว่าโคตัวนี้ฉีดวัคซีนเอาไว้แล้ว
	วัคซีนป้องกันโรคแอนแทรกซ์
	ฉีดให้โค-กระบือ เมื่ออายุ 6 เดือน ขึ้นไปเพียงปีละ 1 ครั้ง โดยฉีดวัคซีนเข้าใต้ผิวหนังตัวละ 1 ซี.ซี
	วัคซีนป้องกันโรคแบล็คเลก
	หรือ โรคไข้ขา ฉีดให้โคอายุตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไปจนถึง 2 ปี ให้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังตัวละ 5 ซี.ซี ป้องกันโรคได้ประมาณ 6 เดือน
	วัคซีนป้องกันโรคเฮโมรายิก
	เซฟติกซีเมีย หรือที่ผู้เลี้ยงทั่วไปเรียกว่า "โรคคอบวม"ควรฉีดให้โค-กระบือทุกตัวอายุตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไปฉีดวัคซีนเข้าใต้ผิวหนังตัวละ 3 ซี.ซี.ปีละ 2 ครั้ง คือก่อนฤดูฝนและก่อนฤดูหนาว
	วัคซีนป้องกันโรคปากและเท้าเปื่อย
	มีอยู่ 3 ไทป์( 3 ชนิด) คือ โอ เอ และเอเซียวัน การฉีดไทป์ใดไทป์หนึ่งจะป้องกันเพียงโรคที่เกิดจากไทป์นั่น เช่น โรคที่เกิดจากชนิดเอแต่ผู้เลี้ยงฉีดชนิดโอไว้เพียงชนิดเดียวย่อมเป็นโรคขึ้นได้ การฉีดควรฉีดทั้ง 3 ไทป์ แต่เป็นการสิ้นเปลือง ถ้าจะให้เป็นการประหยัดผู้เลี้ยงจะต้องคอยสนใจว่าโรคที่กำลังระบาดอยู่นี้เป็นเชื้อชนิดใด แล้วจึงทำการฉีดยาป้องกันโรคด้วยวัคซีนไทป์นั้น การฉีดแต่ละไทป์ต้องฉีดเข้าใต้ผิวหนัง โดยแยกฉีดไทป์ละแห่งไทป์ละ 5 ซี.ซี. จะให้ความคุ้มโรคนาน 6 เดือน ผู้เลี้ยงสัตว์ควรได้สอบถามเกี่ยวกับรายละเอียดของวัคซีนาชนิดนี้เพิ่มเติมจากสัตว์แพทย์ใกล้บ้านท่าน
4.	การป้องกันโรคโดยการใช้ยา การผสมยาปฎิชีวนะ
	หรือยาซัลฟาบาสง อย่างลงในอาหารสัตว์ หรือน้ำในระดับที่ใช้ป้องกันโรคสามารถป้องกันโรคบางชนิดได้ ยาปฎิชีวนะ ชนิดมีส่วนช่วยให้สัตว์เลี้ยงมีการเจริญเติบโตขึ้น

อย่างไรก็ตามผู้เลี้ยงสัตว์จะต้องคำนึงเสมอว่าการป้องกันโรคเป็นวิธีที่ดีที่สุด ดีกว่าที่จะเลี้ยงสัตว์อย่างปล่อยปละละเลยไม่เอาใจใส่เท่าที่ควร เมื่อสัตว์เกิดเจ็บป่วยหรือเกิดโรคขึ้นแล้ว ต้องทำการรักษาจะทำให้สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายและต้นทุนในการผลิตสูง นอกจากนี้การรักษายังให้ผลไม่แน่นอน อาจจะหายหรือไม่หายก็ได้ ดังนั้นการควบคุมโรคต้องคำนึงถึงเป็นเบื้องต้น