วัดพระบรมธาตุฯ ๑ ใน ๑๘ สถานที่ประกอบพิธีตัก น้ำอภิเษก

วัดพระบรมธาตุวรวิหาร ต.ชัยนาท อ.เมือง จ.ชัยนาท เดิมมีนามว่า "วัดพระธาตุ" และมีนามเรียกอีกนามหนึ่งว่า "วัดหัวเมือง" สร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจ อยู่แถบลุ่มน้ำเจ้าพระยา โดยมีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่ในองค์พระเจดีย์ เป็นที่สำคัญ

 ครั้นสมัยสุโขทัย ตรงกับสมัยพระเจ้าลิไท ได้ทรงจัดการบำรุงและสมโภชพระบรมธาตุ
 พระเจดีย์บรมธาตุ ตั้งอยู่บนฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส และย่อมุมขึ้นไปรองรับซุ้มจรนำทั้งสี่ต้น ลักษณะซุ้มนั้นแคบและเตี้ย หน้าบันประดับซุ้มจรนำเป็นสองชั้นซ้อนกัน เหนือขึ้นไปเป็นซุ้มเจดีย์ หรือองค์ระฆัง มีกลีบบัวซ้อนรองรับปลี ยอดจากลักษณะพระพุทธรูปปูนปั้นนูนต่ำ ปางสมาธิ ซึ่งประทับนั่งอยู่กับฝาผนังด้านหนึ่ง มีเค้าของศิลปะลพบุรี หรือศิลปะแบบอู่ทอง รุ่นแรก ลักษณะของซุ้มจรนำนั้นน่าจะซ่อมขึ้นใหม่ในชั้นหลัง คือในรัชกาลพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศแห่งกรุงศรีอยุธยา เพราะลักษณะซุ้มจรนำมีลักษณะใกล้เคียงกับซุ้มจรนำที่เจดีย์วัดภูเขาทอง และซุ้มจรนำที่เจดีย์ศรีสุริโยทัยที่พระนครศรีอยุธยามาก นอกจากนี้ยังมีจารึกยืนยันถึงการปฏิสังขรณ์ในสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ปรากฏอยู่ที่วัดพระบรมธาตุนี้ด้วย

 ในสมัยรัตนโกสินทร์ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระเจดีย์เรื่อยมา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ.๒๔๑๐

 ต่อม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลปัจจุบัน ได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้สถาปนาเป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร นับตั้งแต่วันที่ ๑๗ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๙๙ ตามประกาศลงวันที่ ๑ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๙๙

 พระครูศรีปริยัติอุเทศ หรือหลวงพ่อช้าง เจ้าอาวาสรูปปัจจุบัน บอกว่า วัดพระบรมธาตุวรวิหารได้กำหนดจัดให้มีงานนมัสการพระบรมสารีริกธาตุในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี มีการสรงน้ำพระบรมธาตุ และการห่มผ้าพระบรมธาตุ ซึ่งถือเป็นงานประเพณีที่ยิ่งใหญ่ของชาวจังหวัดชัยนาท

 นอกจากนี้ ในบริเวณใกล้เคียงยังเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติชัยนาทมุนี ซึ่งเกิดจากการที่พระชัยนาทมุนี (นวม สุทตโต) อดีตเจ้าคณะจังหวัดชัยนาท และเจ้าอาวาสวัดพระบรมธาตุวรวิหาร ได้เก็บรักษาและรวบรวมโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ที่พบในเขตจังหวัดชัยนาท และบริเวณใกล้เคียงไว้ในพิพิธภัณฑ์ของวัดเป็นจำนวนมาก และเพื่อเป็นประโยชน์ด้านการศึกษาด้านประวัติศาสตร์โบราณคดีของไทย

 อย่างไรก็ตาม ด้วยอายุการก่อสร้างมากกว่า ๑,๕๐๐ ปี บางช่วงเวลาวัดขาดเจ้าอาวาส ขาดการบูรณะ ทำให้วัดชำรุดทรุดโทรมตามกาลเวลา เช่น พลับพลาที่ประทับ สร้างสมัย ร.๕ วิหารครอบบ่อน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ที่ใช้ทำน้ำอภิเษก ทางวัดจึงมีโครงการสร้าง และบูรณะปรับปรุงเสนาสนะ เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ โดยได้รับปัจจัยสนับสนุนจากคณะศรัทธาของนายอรรถภูมิ บุญเกียรติ ผู้อำนวยการสถาบันโบราณศิลป์

 นอกจากนี้แล้ว ทางวัดได้จัดสร้างหลวงพ่อเพชร ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะงดงามมาก และมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดชัยนาท โดยจะนำเข้าประดิษฐานในวิหารครอบบ่อน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์

 สำหรับท่านที่สนใจเข้าชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติชัยนาทมุนี เวลาทำการเปิดวันพุธ-วันอาทิตย์ ปิดวันจันทร์ วันอังคาร และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ค่าเข้าชม คนไทย ๕ บาท คนต่างประเทศ ๑๐ บาท

 ส่วนพิพิธภัณฑ์ของวัดเปิดให้คนเข้าชมฟรี รวมทั้งบ่อน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ที่ใช้ทำน้ำอภิเษก ทางวัดก็เปิดให้ตักน้ำมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคลทุกวัน สอบถามเส้นทางไปวัดเพิ่มเติมได้ที่ โทร.๐๕๖-๔๒๖-๔๑๖ และ ๐๘-๑๓๖๔-๖๐๑๔

การทำน้ำอภิเษก
 พระมหากษัตริย์ที่จะเสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษก จะต้องสรงพระมุรธาภิเษก และทรงรับน้ำอภิเษกก่อนได้รับการถวายสิริราชสมบัติตามตำราพราหมณ์

 การตักน้ำและตั้งพิธีเสกน้ำสำหรับถวายเป็นน้ำอภิเษก และน้ำสรงมุรธาภิเษก สำหรับน้ำอภิเษกนั้น ต้นตำราให้ใช้น้ำจากสถานที่สำคัญต่างๆ ๑๘ แห่ง และทำพิธีเสกน้ำพระพุทธมนต์ ณ พุทธเจดีย์ที่สำคัญตามจังหวัดต่างๆ ทั่วราชอาณาจักร ประกอบด้วย

 ๑.จ.สระบุรี ที่ตั้งพระพุทธบาท ๒.จ.พิษณุโลก ที่ตั้งวัดพระศรีมหาธาตุ ๓.จ.สุโขทัย ที่ตั้งวัดพระมหาธาตุ ๔.จ.นครปฐม ที่ตั้งพระปฐมเจดีย์ ๕.จ.นครศรีธรรมราช ที่ตั้งวัดพระมหาธาตุ ๖.จ.ลำพูน ที่ตั้งวัดพระธาตุหริภุญชัย ๗.จ.นครพนม ที่ตั้งวัดพระธาตุพนม ๘.จ.น่าน ที่ตั้งวัดพระธาตุแช่แห้ง ๙.จ.ร้อยเอ็ด ที่ตั้งวัดบึงพระลานชัย ๑๐.จ.เพชรบุรี ที่ตั้งวัดมหาธาตุ ๑๑.จ.ชัยนาท ที่ตั้งวัดพระบรมธาตุ ๑๒.จ.ฉะเชิงเทรา ที่ตั้งวัดโสธร ๑๓.จ.นครราชสีมา ที่ตั้งวัดพระนารายณ์มหาราช ๑๔.จ.อุบลราชธานี ที่ตั้งวัดศรีทอง ๑๕.จ.จันทบุรี ที่ตั้งวัดพลับ ๑๖.จ.สุราษฎร์ธานี ที่ตั้งวัดมหาธาตุ อ.ไชยา ๑๗.จ.ปัตตานี ที่ตั้งวัดตานีนรสโมสร และ๑๘.จ.ภูเก็ต ที่ตั้งวัดทอง

 สมัยรัตนโกสินทร์ตั้งแต่รัชกาลที่ ๑ ถึงรัชกาลที่ ๔ ใช้น้ำจาก ๔ สระในเขตสุพรรณ คือ สระเกษ สระแก้ว สระคงคา และสระยมุนา และได้เพิ่มน้ำจากแม่น้ำสำคัญในประเทศ ๕ สาย คือ ๑.แม่น้ำบางปะกง ตักที่บึงพระอาจารย์ จ.นครนายก ๒.แม่น้ำป่าสัก ตักที่ ต.ท่าราบ จ.สระบุรี ๓.แม่น้ำเจ้าพระยา ตักที่ ต.บางแก้ว จ.อ่างทอง ๔.แม่น้ำราชบุรี ตักที่ ต.ดาวดึงส์ จ.สมุทรสงคราม และ ๕.แม่น้ำเพชรบุรี ตักที่ ต.ท่าไชย จ.เพชรบุรี

เรื่อง / ภาพ ไตรเทพ ไกรงู