พระพรหมของลูก

บุคคลผู้ที่เป็นบิดามารดา สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสยกย่องไว้ในพรหมสูตร แห่งติกนิบาตและจตุกกนิบาต อัง คุตตรนิกายว่า "พฺรหฺมาติ ภิกฺขเว มาตาปิตูนเมตํ อธิวจนํ เป็นต้น แปลความว่า ภิกษุทั้งหลาย คำว่า พรหม นั่น เป็นชื่อของบิดามารดา เพราะบิดามารดา เป็นผู้มีอุปการะมาก บำรุงเลี้ยงดูและเป็นผู้แสดงโลกนี้แก่บุตรทั้งหลาย ดังนี้"

พระคุณของพ่อแม่มีมากมาย แต่จะขอยกพระคุณของพ่อแม่ ที่ท่านได้พรรณนาไว้ว่า เป็นพระพรหมของบุตรทั้งหลาย คือ พ่อแม่มีคุณธรรมเหมือนกับพระพรหม ที่เรียกว่า พรหมวิหารธรรม แปลว่า ธรรมเป็นเครื่องอยู่อย่างประเสริฐ เป็นเครื่องอยู่ของพระพรหม มี 4 ประการ คือ

1. เมตตา มีความเอ็นดู ปรารถนาให้บุตรธิดามีความสุข ความเจริญ

2. กรุณา มีความสงสาร ต้องการจะให้บุตรธิดาที่มีความทุกข์พ้นจากความทุกข์

3. มุทิตา แสดงความยินดีด้วยความจริงใจเมื่อบุตรธิดาได้ดีมีสุข

4. อุเบกขา วางเฉย ไม่ขวนขวายกังวล เมื่อทราบว่าบุตรธิดาเติบใหญ่ มีงานทำเลี้ยงตัวเองและครอบครัวเป็นหลักฐานแล้ว

หน้าที่ของพระพรหม คือ พ่อแม่ที่มีต่อบุตรธิดา มีอยู่ด้วยกัน 5 ประการ คือ

1. ห้ามจากความชั่ว โดยการตักเตือนแนะนำพร่ำสอน ไม่ให้บุตรธิดาประพฤติทุจริตทางกาย วาจา ใจ อันจะเป็นเหตุนำทุกข์ภัยมาให้แก่ตนเอง

2. ให้ตั้งอยู่ในความดี โดยการฝึกหัดอบรมให้เป็นคนดี ประพฤติดี มีเมตตา ประกอบด้วย ศีลธรรมจรรยา ซื่อสัตย์สุจริตต่อหน้าที่ทั้งของตนและคนอื่น

3. ให้ได้รับการศึกษาศิลปวิทยา โดยการให้ศึกษาวิทยาการต่างๆ มีการอ่าน การเขียน เป็นต้น เพื่อให้เกิดสติปัญญา

4. ให้ได้คู่ครองที่สมควร โดยการหาคู่ครองที่มีวัย มีคุณสมบัติทัดเทียม มีความประพฤติดี มีศีลธรรม สามารถเลี้ยงดูกันได้ตลอด

5. มอบทรัพย์มรดกให้ในเวลาที่สมควร โดยการมอบทรัพย์สมบัติให้เป็นกรรมสิทธิ์ เพื่อครอบครองดูแลรักษาและใช้ในการเลี้ยงชีวิตต่อไป

บุตรธิดา เมื่อได้ทราบว่าพ่อแม่เป็นผู้มีพระคุณ ก็ควรตอบแทนท่านด้วยกิจ 5 ประการ คือ

1. ท่านเลี้ยงมาต้องเลี้ยงท่านตอบ โดยการบำรุงทั้งทางกาย และทางใจให้ท่านได้รับความสุขความสบาย

2. ช่วยทำกิจของท่าน โดยการช่วยทำการงานให้เหมือนกับงานของตนเอง

3. ดำรงวงศ์ตระกูล โดยการรักษาวงศ์ตระกูลให้ดี ไม่นำความเสื่อมเสียมาสู่ตระกูล

4. ประพฤติตนให้ควรรับทรัพย์มรดก โดยการประพฤติตนเป็นคนดี ไม่ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย

5. เมื่อท่านล่วงลับไปแล้ว ทำบุญอุทิศไปให้ท่าน โดยการ จัดบำเพ็ญกุศลทักขิณานุปทานให้ท่าน แผ่ส่วนกุศลให้ท่านตามกาล

การที่พระพุทธศาสนาสอนให้มีความกตัญญูกตเวทีต่อผู้มีพระคุณ โดยเฉพาะพ่อและแม่ เพราะท่านทั้งสอง เป็นผู้มีที่มีพระคุณต่อลูกอย่างใหญ่หลวง ถ้าลูกเป็นคนดีมีความกตัญญูต่อพ่อแม่ จะทำให้ท่านมีความสุขใจ อบอุ่นใจ ภูมิใจในลูกของตน และได้ชื่อว่าเป็นการรักษาวัฒนธรรมอันดีงามของชาติอันเป็นสัญลักษณ์สำคัญประการหนึ่งในชาติของเราไว้


พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ.9)
เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชร วรวิหาร
0-2281-2430