การปฏิบัติการของทหารบกผลัดที่ ๕

การจัดตั้งและการเดินทาง
            การจัดตั้งคงดำเนินการเช่นเดียวกันกับผลัดที่ ๒ - ๔ เป็นส่วนใหญ่ ด้จัดตั้งและเปิดกองบังคับการกองพันตั้งแต่ ๑๕ มีนาคม ๒๔๙๖
            การเดินทางไปผลัดเปลี่ยน ได้จัดกำลังออกเดินทางเป็นส่วน ๆ รวม ๕ ส่วนด้วยกันดังนี้
            ส่วนที่ ๑  มีกำลังพล ๒๙๖ คน เดินทางโดยเรือหลวงหนองสาหร่ายและเรือหลวงปราบ เมื่อ ๒๐ พฤษภาคม ๒๔๙๖ ไปถ่ายลงเรือสินค้าฮอร์ยุที่ทางการไทยจ้างไว้ที่เกาะสีชัง
            ส่วนที่ ๒  เดินทางโดยเครื่องบินของหน่วยบริการขนส่งทางอากาศทางทหารสหรัฐฯ เมื่อ ๒๖ พฤษภาคม ๒๔๙๖
            ส่วนที่ ๓  มีกำลังพล ๔๐๒ คน เดินทางโดนเรือสินค้าฟูจิกาวา ซึ่งทางการไทยว่าจ้าง ออกเดินทางจากท่าเรือกรุงเทพ ฯ เมื่อ ๑๓ สิงหาคม ๒๔๙๖
            ส่วนที่ ๔  มีกำลังพล ๓๘๐ คน ออกเดินทางเมื่อ ๗ พฤษภาคม ๒๔๙๖ โดยเรือสินค้าฮอร์ยุที่เกาะสีชัง
            ส่วนที่ ๕  มีกำลังพล ๒๐๘ คน ออกเดินทางเมื่อ ๗ พฤษภาคม ๒๔๙๖ โดยเรือสินค้าฮอร์ยุที่เกาะสีชัง
การปฏิบัติการรบที่บูเมอแรง
            ในต้นเดือนกรกฎาคม ๒๔๙๕ กองพันทหารไทยได้รับทราบจากหน่วยเหนือว่า กองพลที่ ๒ สหรัฐฯ จะขึ้นไปสับเปลี่ยนกองพลทหารราบที่ ๓ สหรัฐฯ ในแนวเจมส์ทาวน์ และกรมจะตั้งขึ้นไปสับเปลี่ยนกับกรมทหารราบที่ ๒๕ สหรัฐฯ ทางด้านขวาแนวรบ
            พื้นที่บริเวณดังกล่าวมีลักษณะเป็นเทือกเขาต่อเนื่องกันเป็นรูปครึ่งวงกลม หันส่วนโค้งไปทางด้านข้าศึก จึงได้ชื่อว่าบูเมอแรง ผู้บังคับกองพันทหารไทยพิจารณาภูมิประเทศ และเงื่อนไขจากหน่วยเหนือแล้ว จึงตกลงใจอาสาขึ้นประจำแนวต้านทานหลัก โดยเลือกเข้าประจำที่มั่นด้านซ้ายของกรม
            ๑๓ กรกฎาคม ๒๔๙๖ เริ่มทำการตรวจภูมิประเทศร่วมกับหน่วยเหนือ และหน่วยข้างเคียง และนำกำลังเข้าที่ตั้งในตอนค่ำของวันรุ่งขึ้น และทำได้สำเร็จเรียบร้อยก่อนสว่าง การวางกำลังได้วางกำลัง ๓ กองร้อยในแนวต้านทานหลัก กองร้อยอาวุธหนักอยู่หลังกองร้อยที่ ๒ หน่วยกำลังยิงสหรัฐฯ ที่สนับสนุนการปฏิบัติของกองพันทหารไทยคือ ๑ หมวดรถถัง และ๑ หมวดเครื่องยิงหนัก (ค.๔.๒ นิ้ว) หน่วยปืนใหญ่และปืนต่อสู้อากาศยานยิงกระสุนวิถีราบต่อที่หมายทางพื้นดิน
            หลังจากสับเปลี่ยนกำลังในแนวที่มั่นแล้ว ก็ได้จัดหมู่คอบเหตุจากกองร้อยต่าง ๆ ในแนวออกไปประจำ ทำหน้าที่แนวต้านทานหลักรวม ๘ แห่ง และได้ส่งออกไปประจำที่ในตอนค่ำ นอกจากนั้นก็ได้จัดหมู่ลาดตระเวณออกไปตามช่องทางปลอดภัย (Saftl Lane)
            ระหว่าง ๑๕ - ๑๖ กรกฎาคม ๒๔๙๖ ได้มีการปะทะกันประปรายจากการปฎิบัติการของทั้งสองฝ่าย และมีสิ่งบอกเหตุว่าฝ่ายข้าศึกจะเข้าตีทางด้านกองร้อยที่ ๒ และกองร้อยที่ ๓ ตกกลางคืนวันที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๔๙๖ ข้าศึกได้ยิงเครื่องยิงลูกระเบิดขนาด ๘๒ มิลลิเมตร ไปยังที่ตั้งกองร้อยที่ ๓ อย่างหนัก พอใกล้รุ่งข้าศึกประมาณ ๑ กองพัน เคลื่อที่ตั้งมุ่งเข้าตีกองพันที่ ๒ สหรัฐฯ  และระดมยิงด้วยอาวุธทุกชนิดไปยังกองร้อยที่ ๓ ของไทย ซึ่งอยู่ทางปีกขวาติดกับกองพันที่ ๒ สหรัฐฯ กองร้อยที่ ๓ ได้ยิงตัดหลังข้าศึกด้วยอาวุธทุกชนิด จนข้าศึกต้องถอนตัวกลับ การปฎิบัติการครั้งนี้ ได้รับคำขอบคุณและคำชมเชยจากหน่วยเหนือ
            วันที่ ๑๗ กรกฎาคม เวลา ๒๑.๓๕ น. ข้าศึกประมาณ ๒ กองพันเคลื่อนที่เข้ามา ๒ ทาง ได้มีการปฏิบัติการทั้งสองฝ่ายอย่างต่อเนื่องไปจนถึง ๒๗ กรกฎาคม ๒๔๙๖ เวลา ๒๑.๔๕ น. ทหารไทยทุกหน่วยหยุดยิงตามคำสั่ง ก่อนเวลาที่กำหนดตามความตกลงสงบศึก
การปฏิบัติการภายหลังการหยุดยิง
            เช้าวันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๔๙๖ หน่วยเหนือได้สั่งให้ทุกกองพัน ถอนกำลังลงไปยึดที่มั่นในแนว ซึ่งเดิมเป็นแนวหนุนของกรมทหารราบที่ ๙ สหรัฐฯ
            ระหว่าง ๓๑ กรกฎาคม - ๑๘ สิงหาคม ๒๔๙๖ กองพันทหารไทยได้รับมอบหน้าที่ให้ยึดรักษา พื้นที่ด้านซ้ายของแนวที่มั่นหลักภายหลังการสงบศึก
            วันที่ ๙ สิงหาคม ๒๔๙๖ แม่ทัพน้อยที่ ๙ สหรัฐฯ ได้มีหนังสือชมเชยประสิทธิภาพอันดีเด่น ในการรบและการให้ความร่วมมือแก่กองบัญชาการสหประชาชาติ ของกองพันทหารไทย
            วันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๔๙๖ จอมพล ป.พิบูลสงคราม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ได้มีหนังสือขอบคุณ และชมเชยผลการปฏิบัติของกองพันทหารไทย
การปฏิบัติหน้าที่ในกองหนุนของกองพล