๑๕๓๖. เจียง เกียง เกี๋ยง - เดือน เดือนเจียงคือเดือนอ้าย นับเป็นเดือนที่หนึ่งของลัทธิไทยฝ่ายเหนือ ตรงกับเดือนสิบเอ็ดของลัทธิไทยฝ่ายใต้ ใช้ตรงกับลัทธิจีน เร็วกว่าเดือนจันทรคติตามลัทธิไทยฝ่ายใต้อยู่สองเดือน การที่เป็นเช่นนี้มีเรื่องเล่าว่าเป็นอุบายของพระนางจามเทวีที่บ่ายเบี่ยงการอภิเษกสมรสกับขุนหลวงมาลังคะ หัวหน้าชนเผ่ามิลักขะ ที่มีบ้านเมืองอยู่บริเวณเมืองเชียงใหม่ปัจจุบัน ๙/ ๕๖๙๓
๑๕๓๗. เจียด เป็นภาชนะสำหรับใส่หมวก มีรูปอย่างหีบหมาก แต่มีเชิง มีทั้งเจียดทอง เจียดเงิน และเจียดถม ใช้พระราชทานประดับยศเมื่อก่อนมีพานหมาก เมื่อมีพานหมากแล้วเจียดก็เลิกไป ๙/ ๕๖๙๗
๑๕๓๘. เจียรบาด เป็นผ้าคาดเอวทิ้งชายให้ห้อยลงตรงหน้าขาทั้งสองข้าง เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องทองพระมหากษัตริย์และเจ้านายชั้นสูงฝ่ายชาย ผ้าเจียรบาดเป็นผ้าที่ได้ตบแต่งเย็บปักประดับประดาด้วยวัตถุอันมีค่า เป็นลวดลายงดงาม เมื่อคาดผ้านี้แล้วจึงจะคาดเข็มขัดทับอีกชั้นหนึ่ง ๙/ ๕๖๙๗
๑๕๓๙. แจกคอบไบต์ เป็นชื่อพรรคการเมืองที่สนับสนุนราชวงศ์สจวตที่ลี้ภัยหลังการปฏิวัติ เมื่อปี พ.ศ.๒๒๒๑ คำนี้มาจากคำละตินว่าแจกคอบบัส มีความหมายเท่ากับเจมส์ในภาษาอังกฤษ ดังนั้นเมื่อพระเจ้าเจมส์ที่ ๒ ถูกขับออกจากราชบัลลังก์แห่งบริเตนใหญ่แล้ว ประชาชนที่จงรักภักดีต่อพระองค์จึงเรียกพวกตนเองว่า พวกแจกคอบไบต์ในสกอตแลนด์ พรรคนี้กำลังเข้มแข็งกว่าในอังกฤษ และที่นับว่าเข้มแข็งที่สุดในไอร์แลนด์ที่ประชาชนนับถือ คริสต์ศาสนานิกายโรมันคาทอลิก
พระเจ้าเจมส์ที่ ๒ ทรงถูกถอดออกจากราชสมบัติ เพราะพระองค์ทรงพยายาม ี่จะทำให้ประเทศบริเตนใหญ่ กลายเป็นประเทศที่นับถือนิกายโรมันคาทอลิกอีกครั้งหนึ่ง
พวกแจกคอบไบต์ ได้พยายามก่อการขบถต่อพระเจ้ายอร์ชที่ ๑ เมื่อปี พ.ศ.๒๒๕๘ และต่อพระเจ้ายอร์ชที่ ๒ ในปี พ.ศ.๓๒๘๘ เพื่อเอาราชสมบัติของบริเตนใหญ่ กลับมาถวายเจ้าชายเจมส์ เอดเวิร์ด สจวต โอรสของพระเจ้าเจมส์ที่ ๒ ๙/ ๕๖๙๘
๑๕๔๐. แจง ๑ - ต้น เป็นไม้ต้นขนาดกลาง สูงประมาณ ๘ - ๑๒ เมตร ลำต้นเกลี้ยง เรือนยอดเป็นพุ่มทึบ พบตามป่าเบญจพรรณทั่ว ๆ ไปในประเทศ ชาวบ้านนิยมใช้ไม้ทำดินปืนกัน ใบเรียงสลับกันช่อหนึ่งมี ๓ ใบ ดอกสีขาวออกเป็นช่อสั้นๆ ตามปลายกิ่ง ผลกลมรี อุ้มน้ำ ๙/ ๕๗๐๘
๑๕๔๑. แจง ๒ - เทศน์ หมายถึง เทศน์สังคายนาเรียกว่า เทศน์แจงคือ แสดงหลักธรรมของพระพุทธศาสนาครบทุกประการคือ แสดงพระวินัย พระสูตร พระอภิธรรม หรือนัยหนึ่งว่าแสดงศีลสิกขา จิตสิกขา ปัญญาสิกขา หรือนัยหนึ่งว่าแสดงปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวธ
ประเพณีเทศน์ แจงที่นิยมทำกันนั้นเรียกกันว่า มีแจงหรืองานแจง ถือกันว่าเป็นงานใหญ่งานหนึ่ง เป็นหน้าที่ของลูกจะต้องทำให้พ่อแม่หรือลูกศิษย์ ต้องทำให้ครูอาจารย์ที่เป็นสมภารเจ้าวัด ทำเป็นงานสามวันสามคืน นิยมทำให้พ่อแม่เมื่อตายแล้วเรียกทำภาษาวัดว่า บุพเปตพลี หรือทักษิณานุปทาน
ประเพณีมีแจงนั้น ต้องนิมนต์พระเทศน์สามองค์ และต้องเลือกพระผู้ใหญ่ที่อายุพรรษามากหน่อย สมมติให้เป็นพระมหากัสสปองค์หนึ่ง เป็นพระอุบาลีองค์หนึ่ง และเป็นพระอานนท์องค์หนึ่ง มีพระสวดแจงอีกสี่องค์เรียกว่าพระมหานาคคือพระสวดแจง ทั้งเจ็ดองค์นี้ต้องจัดไทยธรรมเสมอกัน คือต้องทำเป็นสังเค็ด เครื่องสังเค็ดมีอัฐบริขารครบสำรับ ๙/ ๕๗๐๘
๑๕๔๒. แจ้ง ๑ - ครู เป็นครูเสภาที่มีชื่อเสียงในรัชกาลที่ ๔ บ้านอยู่หลังวัดระฆัง เป็นคนเพลงมีชื่อเสียง เลื่องลือในสมัยรัชกาลที่ ๔ เมื่อเลิกเล่นเพลงได้หันมาเล่นเสภา และเป็นนักสวดด้วย ได้แต่งลำสวดไว้หลายบท ส่วนเสภานั้นก็ได้แต่งไว้หลายตอนด้วยกัน ๙/ ๕๗๑๔
๑๕๔๓. แจ้ง ๒ - วัด ปัจจุบันทางราชการเรียกว่า วัดอรุณราชวราราม เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร ตั้งอยู่บนฝั่งขวาของแม่น้ำเจ้าพระยา ต.วัดอรุณ อ.บางกอกใหญ่ จ.พระนคร
วัดนี้สร้างในสมัยอยุธยา ยังมีโบสถ์และวิหารหลังเล็กหน้าพระปรางค์ ซึ่งเป็นถาวรวัตถุ... ของวัดเป็นหลักฐาน เดิมวัตถุนี้มีชื่อว่า วัดมะกอก ต่อมาในสมัยกรุงธนบุรีชื่อวัดเปลี่ยนใหม่เป็นวัดแจ้ง มีเรื่องเล่าถึงที่มาของชื่อวัดแจ้งว่า เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงกู้กรุงศรีอยุธยาจากพม่าได้แล้ว มีพระราชประสงค์จะทรงย้ายราชธานีมายังกรุงธนบุรี จึงโปรดให้กรีธาพลล่องลงมาทางชลมารคถึงวัดนี้พอดี ได้อรุณหรือรุ่งแจ้ง ทรงเห็นเป็นมหามงคลอุดมฤกษ์ จึงโปรดให้เทียบเรือพระที่นั่ง ณ ท่าน้ำ เสด็จขึ้นนมัสการพระปรางค์ โอกาสต่อมาได้ทรงบูรณะปฏิสังขรณ์ แล้วโปรดให้เรียกชื่อวัดนี้ว่า วัดแจ้ง
งานเสริมสร้างพระปรางค์มาสำเร็จลงในรัชกาลที่ ๓ เป็นพระปรางค์สูง ๑ เส้น ๑๓ วา ๑ ศอก ๑ คืบ ๑ นิ้ว ฐานกลม วัดโดยรอบได้ ๕ เส้น ๑๗ วา ๙/ ๕๑๑๘
๑๕๔๔. แจซ เป็นดนตรีประเภทหนึ่ง ซึ่งมีกำเนิดในหมู่พวกนิโกรอเมริกัน ทางภาคใต้ ของสหรัฐอเมริกา เมื่อกลาง ๆ พุทธศตวรรษที่ ๒๕ และต่อมาได้รับความนิยมแพร่หลายทั่วไป เพลงแจซมีทั้งการบรรเลงดนตรีล้วน ๆ และการขับร้องร่วมกับการบรรเลง ๙/ ๕๗๒๓
๑๕๔๕. แจ้ห่ม อำเภอขึ้น จ.ลำปาง ภูมิประเทศลุ่ม ๆ ดอน ๆ มีป่าไม้สักเป็นส่วนมาก ๙/ ๕๗๓๕
๑๕๔๖. โจโฉ เป็นชาวเมืองเฉียว แห่งแคว้นเผ้ย รับราชการทหารมียศชั้นจอมพล เป็นผู้มีไหวพริบ ฉลาดแกมโกง ชอบกล่าวเท็จเพื่อเอาตัวรอด ในวัยหนุ่มชอบเที่ยวเตร่ ชอบชกต่อยตีรันฟันแทง ไม่รักที่จะยึดอาชีพใด ๆ เป็นหลักเป็นฐาน
เมื่อโจโฉมีอายุได้ ๒๐ ปี ก็สอบได้ปริญญา (จอหงวน ) และเริ่มออกรับราชการเป็นนายอำเภอ ต่อมาเกิดขบถโจรโผกผ้าเหลือง โจโฉได้รับแต่งตั้งเป็นนายทหารคุมไพร่พลไปร่วมปราบปรามขบถด้วย เมื่อสิ้นขบถแล้วโจโฉได้เลื่อนตำแหน่งเป็นผู้ว่าราชการจังหวัด แต่เมื่อเล็งเห็นผลประโยชน์บางประการ โจโฉจึงลาออกจากราชการ
เมื่อตั๋งโต๊ะ ดำเนินการคิดจะครองแผ่นดิน โจโฉได้ดำเนินการจนปราบตั๋งโต๊ะลงได้ พระเจ้าเหี้ยนเต้ จึงโปรดให้โจโฉเป็นนายทหารชั้นจอมพล ต่อมาได้สถาปนาเป็นมหาอุปราช ในปีที่สิบสามแห่งรัชสมัยของพระองค์ และในปีที่สิบเก้าแห่งรัชสมัยของพระองค์ พระมเหสีของพระองค์ถูกโจโฉสั่งสำเร็จโทษ ในปีที่ยี่สิบเอ็ดแห่งรัชสมัยของพระองค์ ทรงสถาปนาโจโฉเป็นอ๋อง อันเป็นบนรรดาศักดิ์สูงสุด
โจโฉ ถึงแก่กรรม ณ เมืองลั่วหยาง เป็นปีที่ยี่สิบห้าแห่งรัชสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้ (ประมาณปี พ.ศ.๗๖๓) เมื่ออายุได้ ๖๕ ปี ๙/ ๕๗๓๕
๑๕๔๗. โจด เป็นชื่อเรียกไม้ไผ่ขนาดเล็กชนิดหนึ่ง บางท้องถิ่นเรียกว่า หญ้าเพ็ก
ไม้ไผ่ชนิดนี้ พบขึ้นเป็นพืชหนาแน่น ซึ่งเป็นพืชชั้นล่างปกคลุมดินทั่วไป ในป่าแดง ป่าดิบ ๙/ ๕๗๔๒
๑๕๔๘. โจดก - เมือง เป็นเมืองหนึ่งอยู่ในเวียดนามตอนใต้ ในเขตของแคว้นโดจินจีนเดิม ติดกับเขตแดนประเทศกัมพูชา
เมืองโจดก เป็นเมืองหนึ่งที่ทางกัมพูชาอ้างว่าเคยเป็นของกัมพูชามาก่อน
สำหรับไทยมีส่วนเกี่ยวข้องกับเมืองโจดกนั้น เป็นเรื่องเกี่ยวกับการเมืองและยุทธศาสตร์ สมัยก่อนอันสืบเนื่องมาจากเหตุการณ์ของกัมพูชาเองเป็นข้อใหญ่ เมื่อญวนกับไทยต้องรบกัน เพราะมีกัมพูชาเป็นเหตุ จุดสำคัญที่ไทยและญวนชิงความได้เปรียบกันนั้น เมืองโจดกก็เป็นจุดหนึ่ง เพราะเมืองนี้ตั้งอยู่ตรงดินแดนที่ติดกันระหว่างกัมพูชาและญวน แต่อยู่ใกล้พนมเปญมากกว่าไซ่ง่อน ถ้าฝ่ายใดคุมเมืองนี้ได้ก็เป็นฝ่ายได้เปรียบ เพราะเมื่อกองทัพเรือของไทยยกไปช่วยกัมพูชา มักไปขึ้นที่บันทายมาศ (พุทไธมาศ) ปัจจุบันคือ เมืองฮาเตียน จากเมืองบันทายมาศไปเมืองโจดก มีคลองตัดตรงไป หากยึดเมืองฮาเตียน และโจดกได้ ก็ป้องกันพนมเปญได้ ทางญวนก็เช่นเดียวกัน ถ้ายึดสองเมืองนี้ได้ก็เข้าตีพนมเปญได้สดวก ๙/ ๕๗๔๓
๑๕๔๙. โจโด - เกียว เป็นคติความเชื่อทางศาสนาในเรื่องการเกิดใหม่ในสวรรค์สุขาวดีของพระอมิตาภะพุทธเจ้า ความเชื่อถือนี้มีมาตั้งแต่สมัยโชโตกุ โตชิ (พ.ศ.๑๑๓๖ - ๑๑๖๔) แล้ว ประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ ๑๘ โฮเนน (พ.ศ.๑๖๗๖ - ๑๗๕๕) ก็ได้ตั้งพุทธศาสนิกายโจโดขึ้น ๙/ ๕๗๕๐
๑๕๕๐. โจโดชิน - ชู เป็นชื่อพุทธศาสนานิกายหนึ่งที่ชินแรน (พ.ศ.๑๗๑๖ - ๑๘๐๕) ได้ตั้งขึ้น นิกายนี้ได้พัฒนาคำสอนของโจโด และเทศนาสอนเรื่องความหลุดพ้นที่เป็นหลักของนิกายนี้ไว้ว่า "แม้คนชั่วก็อาจได้รับโอกาสเพื่อความหลุดพ้น" ๙/ ๕๗๕๑
๑๕๕๑. โจโด - ชู เป็นพุทธศาสนานิกายใหม่ที่โชเนน (พ.ศ.๑๖๗๖ - ๑๗๕๕) ได้ตั้งขึ้นโชเนนได้พัฒนาคำสอนของศาสนาโจโด ให้เจริญยิ่งขึ้น แม้ว่าจะได้รับการปราบปรามจากพุทธศาสนาแบบเดิม ๆ อย่างรุนแรง แต่อิทธิพลของคำสอนนี้ก็ได้เจริญรุ่งเรืองขึ้นมาอย่างมั่นคง ๙/ ๕๗๕๒
๑๕๕๒. โจผี เป็นบุตรคนโตของโจโฉ มีความสามารถในการประพันธ์บทกวีทั้งร้อยแก้วและร้อยกรองแต่ครั้งยังเยาว์ รักการร่ายรำทำเพลง อาวุธนานาชนิด ชำนาญในการยุทธสงคราม
ในปีที่ ๑๖ แห่งสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้ ราชวงศ์ฮั่น โจผีได้ดำรงตำแหน่งรองมหาอุปราชของแผ่นดินจีน เมื่อสิ้นโจโฉ โจผีได้ดำรงตำแหน่งอ๋องแทนบิดา พระเจ้าเหี้ยนตี้ ได้ทรงสละราชสมบัติให้แก่โจผี แต่แคว้นจกและกังตั๋งยังไม่ยอมรับรองความเป็นฮ่องเต้ของโจผี
โจผีครองราชย์ได้ ๗ ปี ก็ถึงแก่กรรม เมื่ออายุได้ ๓๙ ปี ๙/ ๕๗๕๒
๑๕๕๓. โจงสุหรั่ง เป็นนายพวกโจรสลัดในเรื่องพระอภัยมณี คุมเรือกำปั่นใหญ่ พร้อมด้วยกำปั่นน้อย ประมาณ ๕๐๐ ลำเป็นบริวาร เที่ยวไปในทะเล คอยดักตีเรือพวกพ่อค้าพานิช เอาสิ่งของที่มีราคาได้มาพบสินสมุทกับนางสุวรรณมาลี อยู่บนแผ่นผาเนื่องจากเรือแตก จะขอโดยสารไปด้วยจนถึงฝั่ง จึงรับคนทั้งสองมาลงเรือกำปั่นใหญ่ โจรสุหรั่งเห็นนางสุวรรณมาลีรูปสวยคิดจะได้นางมาเป็นของตน จึงมอมเหล้าสินสมุท นางสุวรรณมาลีเจรจาบ่ายเบี่ยง ออกอุบายให้สินสมุทตื่นขึ้นก่อน เมื่อสินสมุทฟื้นขึ้นรู้เรื่องก็โกรธฆ่าโจรสุหรั่งตาย ๙/ ๕๗๓๔
๑๕๕๔. โจว ราชวงศ์หนึ่งของจีน ดูจิว (ลำดับที่ ๑๔๓๖) ๙/ ๕๗๕๕
๑๕๕๕. โจสิด (พ.ศ.๗๔๕ - ๗๗๕) เป็นบุตรคนสุดท้องของโจโฉ เมื่ออายุเพียง ๑๐ ปี ก็สามารถท่องจำโคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ของโบราณกวีไว้ได้หลายพันบท ทั้งยังสามารถแต่งบทประพันธ์ต่าง ๆ ได้อย่างดียิ่ง จึงเป็นที่โปรดปรานของบิดามาก มีอยู่หลายครั้งที่โจโฉประสงค์จะแต่งตั้งโจสิดเป็นผู้สืบตำแหน่ง "อ๋อง" แทนตน แต่โจสิดเป็นคนเจ้าอารมณ์ มักทำการตามอำเภอใจ และไม่สำรวมในการดื่มสุรา บุคคลิกลักษณะเหล่านี้แตกต่างจากโจผีมาก
เมื่อโจโฉสิ้นชีพลง โจผีขึ้นครองตำแหน่ง "อ๋อง" แทน ต่อมาได้สถาปนาตนเองเป็นฮ่องเต้แทน ได้พยายามหาเหตุฆ่าโจสิด แต่โจสิดก็ใช้ความสามารถเอาตัวรอดได้ ๙/ ๕๗๕๕
๑๕๕๖. โจฬมณฑล เป็นชื่อประเทศทางภาคใต้ของอินเดียสมัยโบราณ มีดินแดนนับตั้งแต่ฝั่งทะเล โคโรมันเดลแห่งอินเดีย ภาคใต้ไปจนถึงแม่น้ำเพนเนอร์ ตันโจร์ ปัจจุบันได้แก่ ดินแดนส่วนหนึ่งแถบฝายฝั่งทะเลของแคว้นมัทราส และแคว้นอันธรประเทศ ประชาชนส่วนมากเป็นชาวทมิฬ เรียกว่า โจละหรือโจฬะส่วนมากนับถือศาสนาฮินดู
พงศาวดารลังกากล่าวถึงพวกโจฬะหรือโจฬทมิฬว่ายกกองทัพไปย่ำยี และปล้นสะดมลังกาบ่อย ๆ ถ้ากษัตริย์ลังกาองค์ใดอ่อนแอ พวกโจฬะก็มักตั้งตัวเป็นกษัตริย์ครองลังกาเสียเอง
กษัตริย์โจฬะที่นับว่ามีชื่อเสียงที่สุดคือพระเจ้าราชราชที่ ๑ (พ.ศ.๑๕๒๘ - ๑๕๕๖) กับกษัตริย์ราเชนทรที่ ๑ (พ.ศ.๑๕๕๖ - ๑๕๘๕) ในสมัยราชวงศ์โจฬะ มีอำนาจและรุ่งเรืองถึงที่สุด พระเจ้าราชราชพิชิตลังกาได้ และพระเจ้าราเชนทร ได้ยกกองทัพรุกไปจนถึงปากแม่น้ำคงคา แล้วส่งกองทัพเรือไปพิชิต และครอบครองส่วนหนึ่งของพม่า มลายู และสุมาตราได้ แต่ยึดครองอยู่ได้ไม่นานนัก
อำนาจของพวกโจฬะได้เสื่อมลง เมื่อสมัยพุทธศตวรรษที่ ๑๘ ต่อมาดินแดนแถบภาคใต้ของอินเดียก็ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของศาสนาอิสลาม จนกระทั่งคราวหนึ่งถึงกับตั้งระบบการปกครองแบบสุลต่านขึ้นที่เมืองมถุรา ทางใต้สุดของอินเดีย
กษัตริย์องค์สุดท้ายของราชวงศ์โจฬะคือ พระเจ้าราเชนทรโจฬะที่ ๓ ซึ่งทรงเป็นเจ้าชายที่ยังเป็นอิสระ อยู่จนถึงปี พ.ศ.๑๘๑๐ หลังจากนั้นก็ไม่ทราบเรื่องราวของราชวงศ์โจฬะอีก ๙/ ๕๗๕๗
๑๕๕๗. ไจตันยะ (พ.ศ.๒๐๒๘ - ๒๐๗๖) เป็นนักบุญที่สำคัญที่สุดและมีชื่อเสียงที่สุดของศาสนาฮินดู นิกายไวษณพ ไจตันยะเกิดในตระกูลพราหมณ์ที่คงแก่เรียน แห่งเมืองนะทิอา ในแคว้นเบงกอล พออายุได้ ๒๔ ปี ก็สละโลก ใช้เวลาทั้งหมดเทศน์สอนเรื่องความรักและภักดีอยู่ในแคว้นโอริสสาเป็นเวลาถึง ๑๘ ปี และในแคว้นเดกกัน และทีอื่น ๆ อีก ๖ ปี สานุศิษย์ของท่านเข้าใจว่าท่านเป็นอวตารของพระนารายณ์ ท่านคัดค้านเรื่องการประกอบพิธีรีตองทางศาสนา ประณามการถือชั้นวรรณะ และสอนให้มีศรัทธาในพระนารายณ์ ๙/ ๕๗๗๐
ฉ.
๑๕๕๘. ฉ. พยัญชนะตัวที่เก้าของอักษรไทย เป็นตัวที่สองของวรรคที่สอง อยู่ในจำพวกอักษรสูง มีฐานกรณ์เกิดแต่เพดาน (ตาลุชะ) เป็นชนิดอโฆษะคือ มีเสียงหนัก ไม่ก้อง ๙/ ๕๗๗๒
๑๕๕๙. ฉกษัตริย์ เป็นชื่อกัณฑ์ที่สิบสองในเรื่องมหาชาติ หรือเรื่องเวสสันดรชาดก ใจความของกัณฑ์นี้กล่าวถึงกษัตริย์ทั้งหก พระองค์คือ พระเจ้ากรุงสญชัย พระนางผุสดี พระเวสสันดร พระนางมัทรี พระชาลีราชกุมาร พระกัณหาราชกุมารี ซึ่งจากกันไป แล้วได้กลับเสด็จมาพบกัน ดีพระทัยถึงสลบไปทั้งหกพระองค์ ท้าวสักกะจึง
ทรงบันดาลให้ฝนโบกขรพรรษ ตกลง ณ สมาคมกษัตริย์ทั้งหกพระองค์ก็กลับฟื้นพระองค์เป็นมหัศจรรย์ ๙/ ๕๗๗๒
๑๕๖๐. ฉกามาพจร เป็นสวรรค์หรือเทวโลกชั้นกามาพจรหกชั้นคือ ชั้นจตุมหาราชิกา ชั้นดาวดึงส์ ชั้นยามา ชั้นดุสิต ชั้นนิมมานรดี และชั้นปรนิมมิตวสัตดี
คำว่าชั้นกามาพจรแปลว่า ชั้นที่ยังยินดีในเบญจกามคุณคือ รูป รส กลิ่น เสียงและสัมผัส อย่างเดียวกับมนุษย์ เพียงแต่สมบูรณ์กว่า และปราณีตกว่าเท่านั้น และแต่ละชั้นก็ประณีตกว่ากันขึ้นไปตามลำดับ ๙/ ๕๗๗๕
๑๕๖๑. ฉนาก - ปลา เป็นปลากระดูกอ่อน อยู่ในพวกกระเบน หางหนา ปากบนเป็นกระดูกแข็ง แบ่งออกเป็นแฉกเล็ก ๆ อีกข้างละ ๑๗ - ๓๕ อัน ๙/ ๕๗๘๐
๑๕๖๒. ฉบัง เป็นชื่อกาพย์ชนิดหนึ่ง บทละ ๑๖ คำ (ดูกาพย์ - ลำดับที่ ๓๗๓) ๙/ ๕๗๘๑
