|
 |
สารานุกรมไทยฉบับย่อ/13
๙๖๕. คอนเซอร์เวตีฟ มักจะแปลเป็นภาษาไทยว่า อนุรักษ์นิยม เป็นชื่อของพรรคการเมืองที่มีวัตถุประสงค์ รักษาระเบียบประเพณี ตลอดจนสถาบันต่าง ๆ ของบ้านเมือง
ในประเทศอังกฤษ คำนี้เป็นชื่อพรรคการเมืองใหญ่ และสำคัญพรรคหนึ่ง มีกำเนิดสืบมาจากคำ ทอรี มีรากศัพท์เดิม จำคำ ไอริช ที่แปลว่า ผู้ตามล่า และเป็นชื่อล้อเลียนที่ใช้เรียกผู้ที่คัดค้านการตัดสิทธิ สืบราชสมบัติของดยุคแห่งยอร์ค เนื่องจากนับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก (พ.ศ.๒๒๒๒ - ๒๒๒๘)
ประมาณปี พ.ศ.๒๓๗๓ พรรคทอรี ได้เปลี่ยนชื่อเป็น พรรคคอนเซอร์เวตีฟ
ในด้านการเมือง พรรคคอนเซอร์เวตีฟ สนับสนุนและปฎิบัติตามกฎหมาย และประเพณีต่าง ๆ ซึ่งเป็นรากฐานของระบอบปริมิตาญาสิทธิราช มีพระมหากษัตริย์เป็นองค์ประมุข และสาสนาคริสต์นิกายโปรเตสตันต์ เป็นศาสนาสำคัญ ๕/ ๒๘๐๑
๙๖๖. ค้อนทอง - นก ดู ตีทอง - นก (ลำดับที่.....) ๕/ ๒๗๐๓
๙๖๗. คอนเนกติกัต ๑. เป็นมลรัฐในประเทศสหรัฐอเมริกา อยู่ทางภาคตะวันออกของประเทศ ทางเหนือจดรัฐมาสซาจูเสตส์ ทางตะวันออกจดรัฐโรดส์ไอส์แลนด์ ทางใต้จดตกอ่าวลองไอส์แลนด์ ในมหาสมุทรแอตแลนติก ทางตะวันตกจดรัฐนิวยอร์ก
คำว่า คอนเนกติกัต มาจากภาษาอินเดียน แปลว่าดินแดนที่อยู่ข้าง ๆ แม่น้ำ รัฐนี้เคยมีธารน้ำแข็ง เคลื่อนที่ผ่านมาทำให้มีทะเลสาบมากมาย มีเมืองฮาร์ตฟอร์ด เป็นเมืองหลวง มีเมืองงดงามหลายเมือง ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมอเมริกันยุคต้น ๆ
พ่อค้าชาววิลันดา เป็นผู้พบแม่น้ำคอนเนกติกัต และได้สำรวจชายฝั่งเมื่อปี พ.ศ.๒๑๕๗
๒. ชื่อแม่น้ำสายหนึ่ง อยู่ทางภาคตะวันออกของประเทศสหรัฐอเมริกา ยอดน้ำเกิดจากทะเลสาบคอนเนกติกัต แล้วไหล
ลงมาทางใต้ ผ่านภาคกลางของรัฐคอนเนกติกัต ลงสู่อ่าวลองไอส์แลนด์
๙๖๘. คอนราด โจเซฟ (พ.ศ.๒๔๐๐ - ๒๔๖๗) เป็นนักประพันธ์อังกฤษ เชื้อชาติโปแลนด์ ๕/ ๒๘๐๔
๙๖๙. คอนแวนต์ หมายถึง สถานที่พำนักของนางชีในคริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิก สำนักนางชีแห่งแรกตั้งขึ้นโดยคณะนางชีนักบุญพาโคมิอุส ในปี พ.ศ.๘๖๓ ตั้งอยู่ในทะเลทรายประเทศอียิปต์ คอนแวนต์แต่ละแห่งมีบิชอปในละแวกบ้านนั้น ๆ เป็นผู้ควบคุมดูแล โรงเรียนคอนแวนต์มีบทบาทสำคัญทางการศึกษาในประเทศต่าง ๆ มากมาย จัดตั้งและดำเนินการโดยคณะนางชีและเป็นส่วนหนึ่งของคอนแวนต์นั้น
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ คณะนางชีเซ็นต์มอร์ได้เข้ามาในพระนครเมื่อปี พ.ศ.๒๔๔๓ ต่อมาคณะนางชีเซ็นต์พอลเดอชาดส์จากประเทศฝรั่งเศส ได้รับดำเนินกิจการของคอนแวนต์ คณะเซ็นต์มอร์ ซึ่งรับเลี้ยงเด็กกำพร้าจัดตั้งโรงเรียนเซ็นต์โยเซฟคอนแวนต์ ในปี พ.ศ.๒๔๕๐ และคณะนางชีเซ็นต์พอล ได้สร้างโรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ขึ้นในปี พ.ศ.๒๔๔๗
ในปี พ.ศ.๒๔๖๘ คณะนางชีเซ็นต์พอลได้ตั้งโรงเรียนเซ็นต์ฟรังซิสซาเวียร์คอนแวนต์ขึ้น โรงเรียนคอนแวนต์ที่มีชื่อเสียงอีกแห่งหนึ่งในพระนครคือ โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย ซึ่งคณะนางชีเออร์ซลินจัดตั้งขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๑ ๕/ ๒๘๑๐
๙๗๐. คอนสแตนติโนเปิล เป็นชื่อเมือง ปัจจุบันเรียกว่า อิสตันบูล ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศตุรกีบนฝั่งทั้งสองของช่องแคบบอสฟอรัส อยู่ระหว่างทะเลดำ และทะเลมาร์มารา
ประวัติเดิมของเมืองนี้มีว่าจักรพรรดิคอนสแตนไตน์แห่งจักรวรรดิโรมันได้เลือกสร้างเมืองหลวงใหม่ขึ้นทางภาคตะวันออก โดยเลือกเอาเมืองเก่าของกรีกชื่อเมืองไบแซนติอัม ให้ชื่อเมืองนี้ว่าคอนสแตนติโนเปิล เมืองนี้มีระยะรุ่งเรืองมาก ในระหว่างปี พ.ศ.๑๐๗๐ - ๑๑๐๗ ซึ่งเป็นรัชสมัยจักรพรรดิจัสติเนียน
กรุงคอนสแตนติโนเปิลสมัยต่อมาประสบการรุกรานของชนชาติออตโตมันเติร์ก ซึ่งแผ่ขยายอำนาจทางแสนยานุภาพ และศาสนาอิสลาม พวกเติร์กยึดกรุงคอนสแตนติโนเปิลได้ ในปี พ.ศ.๑๙๙๖ แล้วเปลี่ยนชื่อเมืองนี้ใหม่ว่า อิสตันบูล ต่อมาในปี พ.ศ.๒๑๕๙ ได้มีการปรับปรุงวิหารเซ็นต์โซเฟีย เป็นมัสยิดอิสลามเรียกชื่อใหม่ว่า มัสยิดสีฟ้า ๕/ ๒๘๑๒
๙๗๑. คอนสแตนไตน์มหาราช (ประมาณ พ.ศ.๘๒๓ - ๘๘๐) ในตอนปลายจักรวรรดิโรมัน มีสงคราม ๕/ ๒๘๑๕
กลางเมืองเพื่อแย่งชิงตำแหน่งจักรพรรดิกันขึ้น ผู้ที่ได้ชัยชนะในปี พ.ศ.๘๖๗ คือ คอนสแตนไตน์ ภายหลังปรากฏพระนามว่า จักรพรรดิคอนสแตนไตน์มหาราช ทรงเป็นจักรพรรดิโรมันองค์แรกที่รับนับถือคริสตศาสนา
๙๗๒. คอนสวรรค์ อำเภอขึ้น จ.ชัยภูมิ เดิมเป็นกิ่งอำเภอขึ้น อ.เมืองชัยภูมิ ยกฐานะเป็นอำเภอ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๙
ภูมิประเทศเป็นที่ราบ มีภูเขาเตี้ย ๆ และเนินสูงบางแห่ง ๕/ ๒๘๑๙
๙๗๓. คอนสาน อำเภอขึ้น จ.ชัยภูมิ เดิมเป็นกิ่งอำเภอขึ้น อ.เมืองชัยภูมิ ยกฐานะเป็นอำเภอ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๒
ภูมิประเทศทั่วไปเป็นที่ราบลุ่ม และที่ราบสูงมีภูเขา ๕/ ๒๘๑๙
๙๗๔. ค้อนหอย - นก ดูช้อนหอย - นก (ลำดับที่) ๕/ ๒๘๒๑
๙๗๕. คอบเด็น, ริชาร์ด (พ.ศ.๒๓๔๗ - ๒๔๐๘) เป็นรัฐบุรุษและนักเศรษฐศาสตร์ชาวอังกฤษ
ในขณะที่ คอนเด็นมีชีวิตอยู่ได้สนับสนุนนโยบายที่จะไม่เข้าแทรกแซงกิจการของประเทศอื่น และยังสนับสนุนนโยบายการค้าโดยเสรี สนับสนุนรัฐบาลฝ่ายเหนือ ของอเมริการะหว่างที่เกิดสงครามกลางเมืองขึ้นในสหรัฐอเมริกา
คอนเด็นเป็นผู้สนับสนุนการระงับกรณีพิพาทต่าง ๆ โดยวิธีอนุญาโตตุลการ การลดอาวุธ และการดำรงไว้ซึงสันติภาพ ๕/ ๒๘๒๑
๙๗๖. คอปต์ หมายถึง ชาวพื้นเมืองอียิปต์ที่นับถือคริสตศาสนานิกายคอปติก อาศัยอยู่แถบภาคใต้ของอียิปต์ คริสตศาสนาได้แพร่เข้าไปในประเทศอียิปต์ ตั้งแต่สมัยแรก กลางพุทธศตวรรษที่ ๘ และเป็นศาสนาสำคัญของอียิปต์ นับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๑๐ จนถึงสมัยที่ชาวอาหรับได้เข้าปกครอง และนำศาสนาอิสลามไปเผยแพร่แก่ชาวพื้นเมือง พวกคอปต์ถูกประหารชีวิตเป็นจำนวนมากในฐานะเป็นคนนอกศาสนา
พวกคอปต์มีบทบาทสำคัญช่วยเหลือชาวอาหรับในการยึดครองประเทศอียิปต์ในปี พ.ศ.๑๑๗๐ อาหรับได้ให้เสรีภาพทางศาสนา แก่พวกคอปต์ชั่วระยะเวลาหนึ่ง ภายหลังพวกมุสลิมได้บีบคั้นพวกคอปต์ รวมทั้งออกกฎหมายให้พวกคอปต์แต่งกายตามแบบของตน โดยเฉพาะ ยิ่งทำให้พวกคอปต์ยึดมั่นในศาสนาของตนยิ่งขึ้น แยกตนออกจากสังคมของชนชั้นที่นับถือศาสนาอื่น ๆ ดังนั้นพวกคอปต์ จึงจัดว่าเป็นผู้รับเชื้อสายโดยตรงจากชาวอียิปต์ในสมัยโบราณ ๕/ ๒๘๒๔
๙๗๗. คอพอก - โรค เป็นโรคที่ต่อมไธรอยด์ที่อยู่ที่คอใต้คางโตขึ้นจนเห็นด้วยตาและคลำได้ สาเหตุสำคัญ ๕/ ๒๘๒๖
ที่ทำให้เกิดโรคคอพอกเชื่อกันว่ามาจากการขาดธาตุไอโอดีนในอาหารและน้ำดื่ม
๙๗๘. คอพโน เป็นชื่อเมืองสำคัญในประเทศลิทัวเนีย เป็นเมืองหลวงของประเทศนี้
เมืองนี้มีชื่อกล่าวถึงครั้งแรกในพุทธศตวรรษที่ ๑๙ ในฐานะที่เป็นศูนย์กลางการค้าในสมัยกลางและเป็นที่มั่นของชาวลิทัวเนียในการต่อต้านเยอรมัน ที่พยายามขยายอำนาจมาทางตะวันออก ๕/ ๒๘๒๘
๙๗๙. ค่อม - นาง ดูกุจจี (ลำดับที่ ๔๗๖) ๕/ ๒๘๒๙
๙๘๐. ค่อม - แมลง เป็นแมลงปีกแข็งชนิดหนึ่งในจำพวกด้วงงวง แมลงค่อมจัดอยู่ในพวกแมลงศัตรูพืชที่สำคัญ เพราะตัวแก่กินใบและยอดพืช และพันธุ์ไม้ต่าง ๆ ๕/ ๒๘๒๙
๙๘๑. คอมมิวนิสต์ เป็นคำทับศัพท์จากคำภาษาอังกฤษ ซึ่งหมายความถึงพวกคอมมิวนิสต์ คือบุคคลผู้เลื่อมใสในลัทธิคอมมิวนิสต์
คำภาษาอังกฤษมาจากคำภาษาลาตินแปลว่า ร่วมรวมกันเป็นสาธารณทั่วไปหรือเป็นของกลางรวมกันทั้งหมด คำคอมมิวนิสต์เพิ่งมีขึ้นเมื่อประมาณระหว่างปี พ.ศ.๒๓๗๗ - ๒๓๘๒ พวกสมาคมลับซึ่งคิดจะทำการปฏิวัติที่กรุงปารีสประเทศฝรั่งเศสได้ประดิษฐ์คำนี้ขึ้นเป็นคำเฉพาะสำหรับใช้หมายความถึง การรวมกันของบรรดาทรัพย์สิ่งสินทั้งหลายเป็นของกลางร่วมกันทั้งหมด
ในปี พ.ศ.๒๓๙๐ คาร์ล มาร์คซ์ ชาวเยอรมัน เชื้อสายยิว ซึ่งเป็นนักคิดคนสำคัญผู้หนึ่ง กับนักคิดชาวเยอรมันเพื่อนของเขาอีกคนหนึ่งคือ เฟรดริช เองเกลส์ ได้รับมอบจากที่ประชุมของสันนิบาต ที่กรุงลอนดอนให้เป็นผู้แต่งคำแถลงเหตุผล และวัตถุประสงค์ตลอดจนวิธีการของสันนิบาตคอมมิวนิสต์ ซึ่งเรียกว่า คำป่าวประกาศของคอมมิวนิสต์ (คอมมิวนิสต์แมนิเฟสโต) ได้แปลเป็นภาษาอังกฤษและเป็นภาษาอื่น ๆ อีกเกือบทุกภาษา
ความหมายของคอมมิวนิสต์ แต่เดิมจึงได้รับความหมายใหม่ตามคำป่าวประกาศนั้น
ลัทธิคอมมิวนิสต์รุสเซีย คำป่าวประกาศของคอมมิวนิสต์ ได้แปลออกเป็นภาษารุสเซีย ในปี พ.ศ.๒๔๑๒ ในปี พ.ศ.๒๔๓๐ เลนินขณะที่ศึกษาอยู่ในมหาวิทยาลัยกาซาน ในประเทศรุสเซีย ได้เข้าอยู่ในกลุ่มมาร์คซิสต์ ได้เป็นหัวหน้ากลุ่มมาร์คซิสต์ของกรุงเซนต์ปีเตอรีสเบอก ต่อมาพวกโซชลิสต์ภายใต้การนำของเลนิน มีชื่อว่า พวกบอลเชวิค (ฝ่ายข้างมาก) บรรดาความคิด หรือหลักการตามแนวของเลนินก็มีชื่อว่า ลัทธิบอลเชวิค
ในปี พ.ศ.๒๔๖๐ พวกบอลเชวิค ได้ใช้กำลังทหารเข้ายึดที่ทำการของรัฐบาลทั้งหมด และได้ริบอำนาจควบคุมรัฐบาาลรุสเซียทั้งสิ้น เลนินได้เป็นประธานของรัฐบาล เลนินได้แสดงความเห็นว่าควรเรียก พรรคบอลเชวิคว่า พรรคคอมมิวนิสต์
ลัทธิคอมมิวนิสต์สากล เมื่อคอมมิวนิสต์รุสเซียได้คุมประเทศไว้ได้มั่นแล้ว เลนินได้ดำเนินการทำคำวิงวอน เมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๒ เชิญผู้แทนพรรคคอมมิวนิสต์ และพวกโซชลิสต์ ที่มีความเห็นในแนวเดียวกับตนมาประชุม ที่กรุงมอสโก เพื่อก่อตั้งองค์กรสากลที่สาม หรือองค์กรสากลคอมมิวนิสต์ ซึ่งเรียกคำย่อว่า คอมอินเทอร์น ขึ้น เพื่อสนับสนุนให้พรรคคอมมิวนิสต์ขึ้นในประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก และกระทำการปฏิวัติสากล
คอมอินเทอร์นอยู่ในความครอบงำของพรรคคอมมิวนิสต์รุสเซีย ตั้งแต่เริ่มจัดตั้งตลอดมา พรรคคอมมิวนิสต์รุสเซียอยู่ในความบงการของผู้นำคือ เลนิน และเมื่อเลนินตายในปี พ.ศ.๒๔๖๗ สตาลินก็ได้ขึ้นมาแทน องค์การคอมอินเทอร์น ได้ประกาศยุบเลิกเมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๖ แต่เป็นการยุบเลิกเป็นพิธีเท่านั้น
การขยายตัวของคอมมิวนิสต์ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง นอกออกไปจากพื้นที่ในยุโรปตะวันออก เกิดเป็นสงครามเย็นครั้งแรก ระหว่างฝ่ายคอมมิวนิสต์กับฝ่ายตะวันตก ได้แก่ ประเทศอิหร่าน ซึ่งในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง กองทัพรุสเซียได้เข้ายึกครองพื้นที่ภาคเหนือของอิหร่าน และกองทัพอังกฤษได้เข้ายึดครองภาคตะวันตกเฉียงใต้ กองทัพอเมริกาได้เข้ามาสมทบในภายหลัง รุสเซียได้เข้าเรียกร้องให้แยกอาเซอร์ไบจานที่ตนยึกครองอยู่ ออกเป็นอิสระจากประเทศอิหร่าน
ในตุรกี รุสเซียได้กดบังคับให้ตุรกียอมให้รุสเซียมีส่วนเข้าตั้งฐานทัพที่ช่องแคบดาร์ดะเนลลลส์ของตุรกี และยังแสดงความต้องการดินแดนบางส่วน ในภาคตะวันออกของตุรกีด้วย
การปฏิบัติของรุสเซียแก่ประเทศอื่น ๆ ระหว่างปี พ.ศ.๒๔๘๘ - ๒๔๙๐ แสดงให้เห็นชัดว่าจุดมุ่งหมายของรุสเซียก็คือ สนับสนุนให้พวกคอมมิวนิสต์ได้ครอบครองประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก ซึ่งเรียกว่า การปฏิวัติของคอมมิวนิสต์สากล เพื่อความยิ่งใหญ่ของรุสเซีย
สตาลินถึงแก่กรรมในปี พ.ศ.๒๔๙๖ ครุสชอฟ ได้ขึ้นมาแทน แต่อยู่ในฐานะมั่นคงบ้างและทรุดตัวลงบ้าง จนถึงปี พ.ศ.๒๕๐๗ ก็ถูกปลดออกจากตำหน่งเมื่ออายุ ๗๐ ปี ผู้ได้รับตำแหน่งประธาน (นายกรัฐมนตรี) คือ โคซิกิน
นับแต่สงครามโลกครั้งที่สองสงบลงบ ได้มีประเทศใหม่ที่ได้รับเอกราชกว่า ๕๐ ประเทศ แต่ไม่มีประเทศใดหันไปเป็นคอมมิวนิสต์ กลุ่มประเทศคอมมิวนิสต์รวม ๑๓ ประเทศ คงได้เพิ่มมาประเทศเดียวคือ คิวบา เป็นประเทศที่ ๑๔
ลัทธิคอมมิวนิสต์ได้ระบาดเข้ามาสู่ดินแดนเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ ประมาณปี พ.ศ.๒๔๖๓ - ๒๔๗๐ แห่งแรกคือ อินโดนีเซีย ได้จัดตั้งพรรคในปี พ.ศ.๒๔๖๓ ต่อมาพรรคคอมมิวนิสต์อื่นก็พาเอามาสู่มลายา เมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๔๖๓ และจัดตั้งพรรคคอมมิวนิสต์นานยาวขึ้นที่สิงคโปร์ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๐ อยู่ในความควบคุมดูแลของพรรคคอมมิวนิสต์จีนโดยตรง มีหน้าที่จัดการดูแลกิจการของคอมมิวนิสต์ในมลายู ไทย พม่า อินโดจีน และอินโดนีเซีย ต่อมาพรรคนี้ได้ยุบเลิกไปในปี พ.ศ.๒๔๗๓ และจัดตั้งพรรคคมมิวนิสต์มลายูขึ้น ต่อจากมลายูก็ได้แก่ พรรคคอมมิวนิสต์ฟิลิปปินส์ จัดตั้งเป็นพรรค เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๓ พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนามก็ได้จัดตั้งพรรคขึ้นในปีเดียวกันนี้
พรรคคอมมิวนิสต์ในประเทศไทย เริ่มมีขึ้นโดยพวกจีนคอมมิวนิสต์เข้ามาปลูกฝังและแพร่แก่คนจีน เมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๔๖๓ ได้ตั้งพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๐ ส่วนใหญ่เป็นคนจีน ที่เป็นคนไทยมีน้อย นอกจากคนจีนแล้วยังมีคนญวนหรือเวียดนาม โฮจิมินห์ ในตำแหน่งตัวแทนขององค์การคอมมินเทอร์นได้เข้ามาในไทย ในปี พ.ศ.๒๔๗๑ ทำการติดต่อกับคนญวนในไทย ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง มีคนญวนที่อพยพหนีภัยเข้ามาอยู่ในภาคจังหวัดอีสานของไทยประมาณ ๗๐,๐๐๐ คน และจัดตั้งกลุ่มคอมมิวนิสต์ขึ้นในภาคอีสาน
พรรคคอมมิวนิสต์พม่า ตั้งขึ้นในปี พ.ศ.๒๔๘๖ แต่ถูกพม่าปราบจนเหลือน้อย ส่วนในลาวและกัมพูชาการกระทำของคอมมิวนิสต์ได้เริ่มภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองยุติลง ๕/ ๒๘๓๑
๙๘๒. คอมอินเทอร์น เป็นคำภาษาอังกฤษ แปลว่า องค์การสากลคอมมิวนิสต์ เป็นองค์การสากล ครั้งที่สาม ก่อตั้งขึ้นที่มอสโก เมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๒ ประกอบด้วย บรรดาพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งหลายในโลกเป็นสมาชิก มีการประชุมผู้แทนของพรรคคอมมิวนิสต์ทั่วโลกตามวาระเรียกว่า สมัชชาสากลโลก
๙๘๓. คอมอินฟอร์ม เป็นคำภาษาอังกฤษ แปลว่า สำนักข่าวสารคอมมิวนิสต์ สตาลินเป็นผู้ก่อตั้งขึ้น มีสำนักอยู่ที่เบลเกรด เมืองหลวงของยูโกสลาเวีย เพื่อใช้เป็นเครื่องมือดำเนินนโยบายรุกสู้ฝ่ายโลกเสรี มีหน้าที่ไม่เฉพาะแต่โฆษณาเท่านั้น ยังเป็นแหล่งบอกแนวของรุสเซีย แก่บรรดาพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งหลายด้วย ๕/ ๒๙๒๒
๙๘๔. คอร์ซิกา เป็นชื่อเกาะในทะเลเมดิเตอเรเนียน มีพื้นที่ประมาณ ๘,๗๒๐ ตารางกิโลเมตร อยู่ทางตอนใต้ของอ่าวเจนัว และทางเหนือของเกาะซาร์ดิเนีย เป็นดินแดนของประเทศฝรั่งเศส
เกาะนี้ได้อยู่ในปกครองของชนชาติต่าง ๆ กลับไปกลับมาหลายครั้ง เริ่มด้วยพวกโรมัน ซึ่งเข้ามาครอบครองระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๓ - ๑๐ ของเผ่าแวนเดิล ระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๐ - ๑๔ และพวกอาหรับระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๔ - ๑๖ ต่อมาจึงตกอยู่ในปกครองของอิตาลี จนถึงปี พ.ศ.๒๓๑๑ จึงตกไปเป็นของฝรั่งเศส ในปี พ.ศ.๒๓๓๗ ตกอยู่ในปกครองของอังกฤษ เป็นเวลาสองปี จึงกลับเป็นของฝรั่งเศสตามเดิม ๕/ ๒๙๒๓
๙๘๕. คอร์เตซ ๑ (พ.ศ.๒๐๒๘ - ๒๐๙๐) ชื่อเต็มว่า เฟอร์นันโด คอร์เตซ เป็นนายทหารเสปญ ซึ่งไปรบประเทศเมกซิโกมีชัยชนะ และครอบครองไว้ในนามประเทศเสปญ ๕/ ๒๙๒๔
๙๘๖. คอร์เตซ ๒ เป็นคำเรียกที่ประชุมสภาหรือศาลต่าง ๆ ในประเทศเสปญ คำว่า คอร์เตซได้ใช้เป็นชื่อรัฐสภาแห่งชาติของประเทศสเปญ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๕๓ ตั้งอยู่ที่กรุงมาดริด ๕/ ๒๙๒๔
๙๘๗. คอร์นวอลล์ เป็นชื่อมณฑลทางตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะอังกฤษ มีอาณาเขตติดต่อกับฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติก ทางด้านตะวันตกและทางเหนือ ฝั่งช่องแคบอังกฤษทางด้านใต้ และมณฑลเดวอนทางด้านตะวันออก มีลักษณะเป็นคาบสมุทร ยางประมาณ ๑๒๐ กม. ๕/ ๒๙๒๕
๙๘๘. คอร์ฟู เป็นชื่อเกาะในหมู่เกาะะอิโอเนียน ซึ่งตั้งอยู่ทางภาคตะวันตกของคาบสมุทรบอลข่าน ในทะเลอิโอเนียน และเป็นส่วนหนึ่งของดินแดนกรีก เดิมเป็นอาณานิคมที่อาณาจักรคอรินทร์ของกรีก มาสร้างขึ้นในศตวรรษที่สามก่อนพุทธกาล ต่อมาในปี พ.ศ.๒๑๔ ได้ตกไปอยู่ในปกครองของโรม จากนั้นได้ผลัดเปลี่ยนกันปกครองหลายครั้ง อาณาจักรต่าง ๆ ของอิตาลี จนถึงปี พ.ศ.๑๙๒๙ จึงได้อยู่ในอำนาจของเวนิส ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๐๗ จึงตกเป็นของกรีก ในปี พ.ศ.๒๔๕๔ - ๒๔๘๖ อิตาลีเข้ายึดเกาะนี้ไว้ได้ ๕/ ๒๙๒๕
๙๘๙. คอรัล เป็นชื่อทะเลทางภาคตะวันออกของออสเตรเลีย และนิวกีนี เป็นส่วนหนึ่งของมหาสมุทรแปซิฟิก ที่ยื่นไปทางตะวันตกเฉียงใต้ ๕/ ๒๙๒๖
๙๙๐. คอรินท์ เป็นชื่อเมืองในประเทศกรีก อยู่ระหว่างอ่าวคอรินท์กับอ่าวอีไจนา ในสมัยโบราณเมืองนี้มีอำนาจ และรุ่งเรืองมาก เป็นศูนย์กลางการค้า และการศึกษาที่สำคัญของกรีกโบราณ ในศตวรรษที่ ๒,๓ ก่อนพุทธศักราช เมืองนี้มีกำลังทัพเรือที่เข้มแข็งมาก และเป็นคู่แข่งสำคัญของเมืองเอเซนส์ และสปาร์ตา ได้เคยทำสงครามกันมาหลายครั้ง
เมืองนี้รุ่งเรืองอยู่จนกระทั่งถูกโรมันทำลายอำนาจในปี พ.ศ.๓๙๗ ต่อจากนั้นก็ตกอยู่ในอำนาจของอิตาลี และเตอร์กสลับกันหลายครั้ง จนถึงปี พ.ศ.๒๓๖๕ จึงได้ตกมาเป็นของกรีก ๕/ ๒๙๒๖
๙๙๑. คอลมเบต์ (พ.ศ.๒๓๙๒ - ๒๔๗๖) เป็นชื่อบาทหลวงชาวฝรั่งเศสได้เดินทางมาถึงกรุงเทพ ฯ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๑๕ โดยผ่านทางคอลงสุเอซ ในปี พ.ศ.๒๔๑๘ ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าอธิการของโบสถ์อัสสัมชัญในกรุงเทพ ฯ ได้เริ่มเปิดโรงเรียนไทย - ฝรั่งเศส ขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๐ และเปิดสอนภาษาอังกฤษในปี พ.ศ.๒๔๒๒ เรียกชื่อในโรงเรียนว่า โรงเรียนไทย - อังกฤษ - ฝรั่งเศส ต่อมาได้ตั้งโรงเรียนอัสสัมชัญขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๗ ๕/ ๒๙๒๗
๙๙๒. คอลลอยด์ มีส่วนประกอบที่สำคัญอยู่สองส่วนคือ ส่วนหนึ่งเป็นอนุภาคของสารชนิดหนึ่ง ที่มีขนาดเล็กมากระจายอยู่ทั่ว ๆ ไปในสารอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นมัชฌิม อนุภาคดังกล่าวนี้มีขนาดใหญ่กว่าโมเลกุล แต่ไม่อาจมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า อนุภาคของคอลลอยด์ อยู่ระหว่าง ๑ - ๑,๐๐๐ มิลลิไมครอน อาจเป็นของแข็ง ของเหลว หรือกาซก็ได้ มัชฌิมก็เช่นเดียวกัน ๕/ ๒๙๓๒
๙๙๓. คอลลิส มอริซ (พ.ศ.๒๔๓๒.....) เป็นนักเขียนและนักวิจารณ์ศิลปะชาวไอริช เขาได้เขียนหนังสือไว้หลายเล่ม เกี่ยวกับประเทศไทย พม่า และประเทศใกล้เคียง ๕/ ๒๙๓๕
๙๙๔. คอแลน เป็นผลไม้จำพวกเดียวกับลำใย แต่ผลค่อนข้างรี ต้นคอแลนเป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ พบขึ้นทั่วไปตามป่าดิบ ๕/ ๒๙๓๖
๙๙๕. คอสแซก หมายถึง ชนเผ่าหนึ่งของรุสเซีย อาศัยอยู่ตามพรมแดนประเทศรุสเซีย ส่วนใหญ่อยู่ตามที่ราบในรุสเซีย เริ่มแต่ทางเหนือทะเลดำ ภูเขาคอเคซัสไปทางตะวันออกจนจดภูเขาแอตลาย ในไซบีเรีย
พวกคอสแซก มีรูปร่างคล้ายชาวรุสเซีย เชื่อกันว่าเป็นเลือดผสมของรุสเซีย อูเครเนียนและตาร์ด เป็นพวกรักอิสระเสรีภาพ ไม่ชอบอยู่เป็นที่ รักการผจญภัย มีความกล้าหาญอดทน มีชื่อเสียงมากในฐานะเป็นผู้พิทักษ์พรมแดนที่เก่งกล้า และเป็นกองทหารม้าที่สามารถของพระเจ้าซาร์
ในปี พ.ศ.๒๑๒๓ ชาวคอสแซกชื่อ เยอร์มัค เป็นผู้นำกองทหารอาสาสงครามรุ่นแรก ไปยังไซบีเรีย อ้างสิทธิเหนือดินแดนอันกว้างใหญ่ ในนามของพระเจ้าซาร์ แต่ในตอนต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๒ พวกคอนแซกทำการปฎวัติรุสเซีย บุกเข้าไปถึงกรุงมอสโคว์ และเข้าช่วยเหลือชาวโปแลนด์ รุกรานรุสเซีย
เมื่อสงครามกลางเมืองในปี พ.ศ.๒๑๕๖ จวนสิ้นสุดลง พวกคอนแซกได้แต่งตั้ง ไมเคิล โรมานอฟ ดำรงตำแหน่งพระเจ้าซาร์แห่งรุสเซีย เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์โรมานอฟ ปกครองรุสเซียจนถึงปี พ.ศ.๒๔๖๐
ปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๒ พวกคอสแซกได้ช่วยรุสเซียต่อต้านพวกเตอร์ก และโปแลนด์ ในปี พ.ศ.๒๑๙๗ พวกตนิเปอร์คอสแซก มีส่วนช่วยในการร่วมแคว้นอูเครนเข้ากับรุสเซีย
พุทธศตวรรษที่ ๒๓ ในรัชสมัยพระเจ้าปีเตอร์มหาราช พวกคอนคอสแซกก่อการปฎิวัติ และพวกตนิเปอร์คอสแซกได้ร่วมมือกับสวีเดน ทำสงครามกับรุสเซีย พระเจ้าปีเตอร์มหาราชทรงปราบปรามได้สำเร็จ และพระราชทานสิทธิในความเป็นเสรีชนให้แก่พวกคอสแซก โดยมีข้อแม้ว่าต้องเป็นทหารรับใช้พระเจ้าซาร์
พุทธศตวรรษที่ ๒๔ พวกคอนคอสแซก เป็นกำลังสำคัญต่อสู้ต้านทานกองทัพ พระเจ้านโปเลียน ฯ แห่งประเทศฝรั่งเศส ที่เข้ารุกรานรุสเซีย
ในปี พ.ศ.๒๔๔๘ พวกคอสแซกมีบทบาทสำคัญในการปราบปราม การปฎิวัติในรุสเซียได้ราบคาบ แต่ในปี พ.ศ.๒๔๖๐ พวกคอนแซกไม่ยอมให้ความร่วมมือป้องกันพระเจ้าซาร์
ในปี พ.ศ.๒๔๗๙ รัฐบาลโซเวียตได้จัดตั้งกองทหารม้าคอสแซกขึ้นอีก และได้เข้าร่วมต่อต้านกองทัพเยอรมันที่รุกเข้ารุสเซีย ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ๕/ ๒๙๓๖
๙๙๖. คอสตาริกา เป็นประเทศในทวีปอเมริกาเหนือ รวมอยู่ในกลุ่มที่เรียกว่า อเมริกากลาง ทางเหนือจดประเทศนิการากัว ทางใต้จดประเทศปานามา ทางตะวันตกจดมหาสมุทรแปซิฟิค ทางตะวันออกจดมหาสมุทรแอตแลนติก เมืองหลวงคือ ซานโฮเซ
คอสตาริกาเป็นประเทศกสิกรรม พลเมืองส่วนใหญ่เป็นชาวไร่ชาวนา แต่มีฐานะค่อนข้างดี พลเมืองส่วนใหญ่เป็นพวกเชื้อสายเสปญ มีประมาณร้อยละ ๘๐ นอกนั้นเป็นเสปญผสมอินเดียนนิโกร และอินเดียนแท้ ๆ นับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก เป็นส่วนใหญ่
เจ้าของถิ่นเดิมคือ พวกอินเดียน ต่อมาเสปญเข้ามาปกครองเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๐๔๕ ตอนแรกคอสตาริการวมอยู่กับปานามา จนถึงปี พ.ศ.๒๑๐๕ จึงแยกออกมามีฐานะเป็นอาณานิคมเสปญ ในปี พ.ศ.๒๓๖๔ ได้ประกาศอิสระภาพตามกัวติมาลา ระหว่าง พ.ศ.๒๓๖๕ - ๒๓๖๖ รวมอยู่กับจักรวรรดิ์เมกซิกัน พ.ศ.๒๓๖๗ - ๒๓๗๒ รวมเข้ากับสหพันธรัฐแห่งอเมริกากลาง และแยกออมาเมื่อปี พ.ศ.๒๓๘๑ เป็นสาธารณรัฐคอสตาริกา
๙๙๗. คออ่อน - งู เป็นงูในสกุลงูเห่า มีพิษทำลายทั้งศูนย์ประสาทและทางเดินของโลหิต อาศัยอยู่ในน้ำเค็ม ผู้ที่ถูกกัดจะเกิดอาการปวดเมื่อยไปทั้งตัว และถูกเนื้อตัวก็เจ็บ มีอาการซึม ง่วง มีโลหิตในปัสสาวะ และอุจจาระ การรักษาให้ใช้เซรุ่มแก้พิษงูสามเหลี่ยม หรืองูเห่า และงูแมวเซา รวมกัน ๕/ ๒๙๔๒
๙๙๘. คั้ง เป็นเครื่องมือจับสัตว์น้ำ โดยปักหลักและทำห้างอยู่กลางน้ำ มีเผือกขวางอยู่สองข้าง เหลือช่องว่างอยู่ใต้ห้างพอสมควร มีถุงตาข่ายคล้ายสวิงมีด้ามซึ่งเรียกว่า"จิบ" ถักเป็นตาข่ายขนาดต่าง ๆ กันและถักตาข่ายขนาดเล็กที่สุดไว้ตรงปลาย..... ๕/ ๒๙๔๓
๙๙๙. คังสี, คังฮี จักพรรดิ์เชื้อสายแมนจู แห่งประเทศจีน ในราชวงศ์ต้าชิง หรือไต้เชง (พ.ศ.๑๑๑๒ - ๑๑๘๐) พระองค์มีสติปัญญาเฉียบแหลม เอาใจใส่ต่อราชกิจเป็นอย่างดี ทรงสอดส่องแลความประพฤติของเสนาบดี ให้ตำแหน่งราชการโดยทำนองคลองธรรม ทรงรักใคร่เอาพระทัยใส่ในทุกข์สุขของราษฎร ชาวจีนมีความรักและเคารพในจักรพรรดิ์องค์นี้มาก
ในรัชกาลของพระองค์ได้มีหนังสือเกี่ยวด้วยความรู้และวรรณกรรมเป็นจำนวนมากเช่นราชพจนานุกรมภาษาจีน บรรจุคำต่าง ๆ ถึง ๔๐,๐๐๐ คำ ปทานุกรมจีน วรรณคดีจีน สารานุกรมจีน ขนาด ๒ เล่ม แบ่งเป็นเล่มเล็ก ๆ ได้ถึง ๑,๖๒๘ เล่มสมุดจีน พร้อมทั้งภาพประกอบจำนวนมาก ๕/ ๒๙๔๔
๑๐๐๐. คัณฑก เป็นชื่อแม่น้ำในประเทศอินเดีย ตอนเหนือ มีสองสาย
๑. แม่น้ำคัณฑกใหญ่ ยอดน้ำเกิดจากเขาสัปตคัณฑกี ในเทือกเขาหิมาลัยตอนใต้ ต่อแดนประเทศธิเบต แล้วไหลลงสู่ที่ราบในมัธยมประเทศ มาบรรจบแม่น้ำคงคาในเขตเมืองปัตนะ
๒. แม่น้ำคัณฑกน้อย ยอดน้ำเกิดจากเขาในประเทศเนปาล ไหลผ่านเมืองโครักปุร มาบรรจบกับแม่น้ำโคตรา แล้วไหลไปบรรจบแม่น้ำคงคา ๕/ ๒๙๒๔
๑๐๐๑. คัณฑมาลา - ฝี เป็นชื่อโรคฝีชนิดหนึ่งในวิชาแพทย์แผนโบราณ เข้าใจว่าใช้เรียกฝีที่เกิดขึ้นที่บริเวณข้างคอและข้างหน้าคอ เนื่องจากต่อมน้ำเหลืองใต้ผิวหนังบริเวณคออักเสบ ๕/ ๒๙๔๖
๑๐๐๒. คัณฑสูตร - ฝี เป็นชื่อโรคชนิดหนึ่งในวิชาแพทย์แผนโบราณ เข้าใจว่าเป็นชื่อโรคเรียกฝีชนิด ซึ่งโดยมากเกิดขึ้นเนื่องจากเชื้อวรรณโรค มักจะตั้งต้นครั้งแรกที่ผิวหนัง บริเวณรอบ ๆ ช่องทวารหนัก หรือเกิดขึ้นที่ผิวหนังฝีเย็น ๕/ ๒๙๔๗
๑๐๐๓. คัดเต้า เป็นชื่อเรียกพรรณไม้หลายชนิด ซึ่งเป็นไม้พุ่มหรือไม้เถา มีหนามโค้งแหลม ดอกสีขาว ๆ เหลือง ๆ มีกลิ่นหอม ๕/ ๒๙๔๗
๑๐๐๔. คัดซ้อน เป็นเครื่องมือจับสัตว์น้ำประเภทเคลื่อนที่ รูปร่างเหมือนสวิง แต่ใหญ่กว่า ทำด้วยด้ายถักเป็นร่างแห ประกอบกับไม้สองอัน มีด้ามจับ ๕/ ๒๙๔๘
๑๐๐๕. คัทรีน สตรีผู้ใช้นามว่าคัทรีน ที่ปรากฎความสำคัญในประวัติศาสตร์ ได้แก่
๑. คัทรีนมหาราชินี แห่งประเทศรุสเซีย ทรงดำรงตำแหน่งเป็นสมเด็จพระนางเจ้าคัทรีนที่สอง (พ.ศ.๒๒๗๒ - ๒๓๓๙) ทรงถือกำเนิดเป็นชาวเยอรมัน เมื่อทรงเข้าพิธีหมั้นกับแกรนด์ ดยุคปีเตอร์ รัชทายาทแห่งประเทศรุสเซีย จึงต้องเสด็จมาประทับในรุสเซีย เมื่อทรงเข้าพิธีเสกสมรสแล้ว ก็ต้องทรงเปลี่ยนลัทธิศาสนา จากโปรแตสตันต์เป็น นิกายกรีกออร์โธดอกซ์ รับเป็นศาสนาประจำชาติรุสเซีย และเปลี่ยนพระนามใหม่เป็นคัทรีน และเมื่อพระสวามีได้เป็นกษัตริย์ พระนางได้ฉวยโอกาสปฏิบัติพระราชกิจต่าง ๆ แทน เมื่อพระสวามีสิ้นพระชนม์ พระนางได้ประกาศพระองค์เป็นรัชทายาท รับราชบัลลังก์ พระนางมีพระปรีชาสามารถมาก ได้ทรงปกครองประเทศมีความเจริญรุ่งเรือง จึงได้รับสดุดีพระนามว่า คัทรีนมหาราชินี
๒. คัทรีนแห่งอาเรกอน (พ.ศ.๒๐๒๘ - ๒๐๗๙) เป็นมเหสีของพระเจ้าเฮนรีที่ ๘ แห่งประเทศอังกฤษ พระกำเนิดเดิมเป็นเจ้าหญิงเสปญ ได้เสกสมรสกับเจ้าชายอาร์เซอร์ มกุฎราชกุมารอังกฤษ ต่อมาพระสวามีสิ้นพระชนม์ พระนางจึงได้อภิเษกสมรสใหม่กับพระเจ้าเฮนรีที่ ๘ พระอนุชาของพระสวามี ทรงมีโอรสธิดาหลายองค์ ส่วนใหญ่สิ้นพระชนม์ แต่ทรงพระเยาว์ เหลืออยู่แต่พระนางแมรี ราชธิดาองค์เดียว
ต่อมาพระเจ้าเฮนรีที่ ๘ ทรงโปรดสตรีคนใหม่มีนามว่า แอนญ์โบลีน (พระมารดาพระนางเจ้าเอลิซาเบธที่หนึ่ง แห่งอังกฤษ) และมีพระราชประสงค์ จะอภิเษกสมรสด้วยนาง และจะหย่าขาดจากพระนางคัทรีน เรื่องนี้ศาลยุติธรรม และทางการศาสนา พระสันตปาปา ณ กรุงโรม มีคำสั่งห้ามพระเจ้าเฮนรี ทำการเสกสมรสครั้งที่สอง เป็นเหตุให้พระเจ้าเฮนรีที่ ๘ ประกาศเลิกนับถือคริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิก เปลี่ยนมารับเอานิกายโปรเตสตันต์ ที่เพิ่งเกิดใหม่ในยุคนั้น เป็นศาสนาประจำชาติอังกฤษ ใช้ชื่อใหม่ว่า นิกายอังกฤษ หรือนิกายอังกลิคัน
๓. คัทรีน เดอ เมดีซ์ (พ.ศ.๒๐๖๒ - ๒๑๓๒) เป็นพระมเหสีของพระเจ้าเฮนรีที่สอง แห่งประเทศฝรั่งเศส พระนางเป็นเจ้าหญิงอิตาเลียน แห่งรัฐฟลอเรนซ์ พระนางได้ทรงมีส่วนในการดำเนินนโยบายปกครองประเทศนานาประการ ที่สำคัญที่สุดคือ เรื่องการพิพาทระหว่างชาวฝรั่งเศส ที่นับถือนิกายคาทอลิกและที่นับถือนิกายโปรเตสตันต์ ๕/ ๒๙๔๘
๑๐๐๖. คัทลียา เป็นพืชสกุลหนึ่งในวงค์กล้วยไม้ รู้จักเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ.๒๓๕๘ โดยนักพฤกษศาสตร์ในทวีปยุโรป คัทลียามีกำเนิดจากป่าในแถบอเมริกากลางและอเมริกาใต้
คัทลียา มีการเจริญเติบโตและรูปทรงแบบมีเหง้า ที่ทำหน้าที่แทนต้น มีข้อและปล้อง การเจริญของเหง้าแยกออกเป็นก้านใบ ซึ่งเรียกว่า ลำลูกกล้วย ทำหน้าที่เก็บอาหารด้วย
กล้วยไม้ในเผ่าคัทลียา สามารถผมเกสรกับกล้วยไม้เผ่าอื่น ๆ บางเผ่าได้ ๕/ ๒๙๕๓
๑๐๐๗. คันฉ่อง ๑ คือ เครื่องส่องหน้า เดิมคงเป็นแว่นสัมฤทธิ์ มีคันถือ มีตัวอย่างอยู่ที่พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เป็นแว่นเงาของจีน สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๑๑๐๙
ในประเทศไทยเข้าใจว่าคงใช้แว่นเงามาจนถึงประมาณสมัยกรุงธนบุรี แม้จะมีเค้าว่ากระจกเงาจะเข้ามาในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ ฯ แต่คงมีผู้ใช้กันน้อย ประชาชนทั่วไปยังใช้แว่นเงากันอยู่
๑๐๐๘. คันฉ่อง ๒ - พระมหาเถร เป็นชื่อพระภิกษุรามัญ เดิมอุปสมบทอยู่ ณ วัดแห่งหนึ่งในเมืองแครง อันเป็นหัวเมืองมอญ ที่ต่อกับแดนไทย มีส่วนสำคัญในการช่วยเหลือสมเด็จพระนเรศวร ฯ ให้ทรงทำสงครามกู้อิสระภาพได้โดยสะดวก เพราะท่านได้เกลี้ยกล่อมพระยาเกียรติ พระยาราม ขุนนางพม่า เชื้อมอญให้มาสวามิภักดิ์กับไทย สมเด็จพระนเรศวร ฯ ทรงนำท่านพร้อมพระยาเกียรติ พระยาราม ไปยังกรุงศรีอยุธยา แล้วสมเด็จพระมหาธรรมราชา ทรงโปรดให้ตั้งท่านเป็นสมเด็จพระอริยวงศญาณ ฯ สถิตอยู่ ณ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรวิหาร พระอารามหลวง ๕/ ๒๙๖๙
๑๐๐๙. คันโซ่ เป็นเครื่องมือที่ใช้วิดน้ำให้แห้ง เพื่อสะดวกแก่การจับปลา ๕/ ๒๙๗๖
๑๐๑๐. คันถธุระ เป็นธุระอย่างหนึ่งในสองอย่างทางพระพุทธศาสนา คือ คันถธุระ และวิปัสสนาธุระ ๕/ ๒๙๙๖
คันถธุระ ได้แก่ การเล่าเรียนพระพุทธพจน์คือ พระไตรปิฎก ซึ่งท่านกำหนดไว้เป็นนิกายทั้งห้า เรียนแล้วจำไว้ได้ เทศน์ได้ สอนได้ ท่านเรียกว่า ปริยัติธรรม มีการพรรณาถึงวิธีการเล่าเรียนที่เรียกว่า ปริยัติ ไว้ว่า บุคคลบางคนในศาสนานี้ ย่อมเล่าเรียนธรรมคือ สูตร ไคยยะ ไวยากรณ์ คาถา อุทาน อติวุตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ ทั้งเก้าอย่างนี้รวมเรียกว่า นวังควัตถุศาสน์ เมื่อเรียนอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งหมดแล้วจำไว้ได้ เทศน์ได้ สอนได้เรียกว่า ปริยัติ
ส่วนวิปัสสนาธุระ ได้แก่ รับเรียนพวกกรรมฐานในสำนักของอาจารย์ แล้วเจริญกรรมฐาน จนเกิดปรีชาญาณ เห็นแจ้งในรูปธรรม นามธรรม ตามเป็นจริงมีความเบื่อหน่ายแล้วคลายกำหนัด จิตพ้นจากอาสวะ เครื่องหมักดองสันดาน เป็นพระอรหันต์ในที่สุด
ในเรื่องธุระทั้งสองนี้ ในครั้งพุทธกาลไม่ปรากฎได้แบ่งธุระออกชัดเจน เช่นนี้ ตกมาถึงยุคอรรถกา ได้กล่าวถึงธุระในพระพุทธศาสนาไว้ชัดเจน ว่าแบ่งออกเป็นสองดังกล่าวข้างต้น ๕/ ๒๙๙๖
๑๐๑๑. คันทรง เป็นชื่อเรียกพรรณไม้พุ่มแกมเถาหลายชนิด โดยทั่วไปแล้วหมายถึง พรรณไม้ชนิดหนึ่งเป็นไม้พุ่มแกมเลื้อย ที่แผ่ก้านกว้างขวาง หรือบางทีก็เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก พบขึ้นตามป่าละเมาะ และตามริมน้ำหรือป่าชายทะเล ใบรูปไข่ ดอกเล็กสีเขียว ๆ ขาว ออกเป็นช่อสั้น ๆ ห้อยดอกตามง่ามใบ ผลกลม ๆ สีน้ำตาลอ่อน ๕/ ๒๙๗๗
๑๐๑๒. คันธกุฎี ชื่อกุฎีที่สร้างขึ้นเป็นพิเศษ สำหรับเป็นที่ประทับของพระพุทธเจ้าที่เชตวัน เมืองสาวัตถี ต่อมาดูเหมือนว่า ที่ประทับของพระพุทธเจ้าแห่งอื่น ๆ ก็เรียกว่า คันธกุฎี ๕/ ๒๙๘๔
๑๐๑๓. คันธชาติ แปลว่า กลิ่น มีที่กล่าวไว้ในปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกายว่า ที่ภูเขาคันธมาทน์ มีต้นไม้ที่มีกลิ่นซึ่งใช้ทำยาได้ถึงสิบอย่าง ทั้งสิบอย่างนี้เรียกว่า คันธชาติ รากหอมแก่นหอม กระพี้หอม เปลือกหอม สะเก็ดหอม ยางหอม ใบหมอ ดอกหอม ลูกหอม ทั่วต้นหอม ๕/ ๒๙๘๕
๑๐๑๔. คันธมาทน์ ชื่อภูเขาอันเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาหิมาลัย ตอนที่เรียกว่า รุทรหิมาลัย บางทีก็บอกว่าอยู่ตอนใต้ของเขาไกรลาศ กล่าวกันว่า ที่ภูเขานี้มีป่ากล้วยขึ้นเป็นดง และเคยเป็นที่อยู่ของหนุมาน
ตามเรื่องทางพุทธศาสนาว่า ภูเขาคันธมาทน์ เป็นภูเขายอดหนึ่งในห้ายอดที่ล้อมรอบสระอโนดาต บนยอดเขาเป็นที่ราบกว้างเขียวชอุ่ม อุดมด้วยต้นยารักษาโรคหลายอย่าง เชิงเขามีผาเงื้อมชะโงก เรียกว่านันทมูล เป็นที่ซึ่งพระปัจเจกพุทธทั้งหลายโปรดประทับ ๕/ ๒๙๘๕
๑๐๑๕. คันธมาลี เป็นมเหสีท้าวสันนุราช ผู้ครองกรุงพัทธวิสัย ในเรื่องคาวี บทละครนอก จากสมญาภิฐานรามเกียรติ์ ของนาคะประทีปว่า คันธมาลี เป็นนางสนมเอก ของกุมภกรรณ ๕/ ๒๙๘๖
๑๐๑๖. คันธารราษฎร์ - พระพุทธรูป พระพุทธรูปที่ช่างโยนก ชาวคันธารราษฎร์ตั้งแบบอย่างไว้ เท่าที่พบมีอยู่เก้าปางด้วยกันคือ
๑. ปางสมาธิ ทำพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิ วางพระหัตถ์ขวาเหนือพระหัตถ์ซ้าย หงายซ้อนกันที่หน้าตัก หมายเรื่องพระพุทธประวัติ ตรงตรัสรู้พระโพธิญาณ
๒. ปางมารวิชัย เหมือนปางสมาธิ แต่พระหัตถ์เบิ้องขวาคว่ำลงที่พระเพลา ปลายนิ้วพระหัตถ์ชี้ลงที่แผ่นดิน หมายเรื่อง พุทธประวัติตอนเมื่อทรงอ้างพระธรณี เป็นพยานแก่พญามาร
๓. ปางปฐมเทศนา ทำเป็นพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิ ก็มี นั่งห้อยพระบาทก็มี เครื่องหมายเป็นสำคัญอยู่ที่พระหัตถ์เบื้องขวา ทำนิ้วพระหัตถ์กรีดเป็นวงกลม เป็นเครื่องหมายว่า พระธรรมจักร ส่วนพระหัตถ์เบื้องซ้ายนั้น ทำประคองพระหัตถ์เบื้องขวาบ้าง วางบนเพลาบ้าง ถือชายจีวรบ้าง
๔. ปางอุ้มบาตร เหมือนปางสมาธิ แต่พระหัตถ์ทั้งสองประคองบาตร
๕. ปางประทานอภัย ยกพระหัตถ์เบื้องขวาตั้งหันฝ่าพระหัตถ์ไปข้างหน้า (อย่างที่เรียกกันว่า พระห้ามญาติ) ส่วนพระองค์ทำเป็นพระยืนก็มี เดินก้มี นั่งขัดสมาธิก็มี
๖. ปางประทานพร ทำห้อยพระหัถต์เบื้องขวา หันฝ่าพระหัตถ์ไปข้างหน้า เป็นเครื่องหมาย แต่ส่วนพระองค์พระพุทธรูปนั้น ทำนั่งขัดสมาธิก็มี ยืนก็มี เดินก็มี
๗. ปางมหาปาฎิหาริย์ (ยมกปาฎิหารย์) ทำดอกบัวรองรับพระพุทธรูปเป็นเครื่องหมาย ส่วนพระองค์พระพุทธรูป ทำนั่งก็มี พระหัตถ์มักทำเช่นเดียวกับปฐมเทศนา
๘. ปางลีลา ทำพระพุทธรูปอาการกำลังก้าวพระบาททรงดำเนิน
๙. ปางปรินิพพาน ทำเป็นพระพุทธรูปบรรทมตะแคงเบื้องขวา อย่างที่เรียกกันว่า พระนอน หรือพระไสยา
พระพุทธรูปคันธาระนี้ ตามตำนานว่า เกิดขึ้นในสมัยพระยามิลินท์ คือ พุทธศตวรรษที่ ๔ แต่พระพุทธรูปคันธาระที่แพร่หลาย อยู่ในเวลานี้เป็นสมัยพระเจ้ากนิษกะ ทั้งนั้น (พุทธศตวรรษที่ ๗) ๕/ ๒๙๘๙
๑๐๑๗. คันธาระ ชื่อแคว้นโบราณในประเทศอินเดีย เป็นแคว้นหนึ่งในสิบหกแคว้น ที่อยู่ในเขตมัชฌิมประเทศ หรือมัธยมประเทศของชมพูทวีป
คันธาระ เป็นมหาชนบท มีนครหลวงชื่อ ตักสิลา ในยุคนั้นพระเจ้าปุกกุสสาติ ทรงปกครองเป็นศูนย์กลางการศึกษา ในยุคนั้น มีครูบาอาจารย์ประจำอยู่ในสำนัก ศึกษาเหล่านั้นเรียกกันว่า ทิศาปาโมกข์
หลังพุทธกาลประมาณสามศตวรรษ ในยุคพระเจ้าอโศกมหาราช แคว้นคันธาระรวมเข้ากับแคว้นกัษมีระ เรียกกันว่า กัษมีรคันธาระ และรวมอยู่ในอาณาจักรของพระเจ้าอโศกมหาราช และกลายเป็นปัจจันตชนบท ไปด้วย ๕/ ๒๙๙๓
๑๐๑๘. คันหลาว - ปลา เป็นปลาชนิดหนึ่งไม่มีเกร็ด ๕/ ๒๙๙๖
๑๐๑๙. คับคา - นก บางทีเรียก นกจาบคา บางครั้งเรียก นกกินผึ้ง มีอยู่ประมาณ ๓๕ ชนิด ส่วนมากมีขนสีเขียว ปากแหลมยาวและโค้งเล็กน้อย ในประเทศไทยมีหกชนิดคือ นกคับคาเล็ก นกคับคาหางสีฟ้า นกคับคาหัวสีน้ำตาล นกคับคาเคราเขียว และนกคับคาเคราแดง ๕/ ๒๙๙๗
๑๐๒๐. คับแค - นก เป็นนกในจำพวกนกเป็ดน้ำ เป็นนกเป็ดน้ำที่เล็กที่สุด ที่มีในประเทศไทย ตัวผู้ตัวเมีย มีลักษณะผิดกัน ๕/ ๓๐๐๐
๑๐๒๑. คัมเบอร์แลนด์ ๑. ชื่อมณฑลทางตะวันออกเฉียงเหนือ ของประเทศอังกฤษ อยู่ติดกับพรมแดนสกอตแลนด์ ทางตะวันตกติดต่อกับทะเลไอริช มีเมืองหลวงชื่อ คาร์ไลล์
๒. ชื่อหมู่เกาะในทะเลคอรัล ทางตะวันออกของรัฐควีนแลนด์ ในออสเตรเลีย ประกอบด้วยเกาะเล็ก ๆ ๓๖ เกาะ เป็นแนวยาวประมาณ ๙๕ กม. ตั้งอยู่ระหว่างแนวหินปะการังเกรตแบเรียรีฟ กับอ่าวรีพัลล์
๓. ชื่อภูเขา ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นส่วหนึ่งของภูเขาแอปปาเลเชียน
๑๐๒๒. คัลเซี่ยม เป็นธาตุซึ่งเป็นโลหะ ไม่เกิดเป็นโลหะเดี่ยว ๆ ในธรรมชาติ มักจะเกิดรวม ๆ เป็นสารประกอบกับธาตุอื่น ๆ คัลเซี่ยมนับเป็นธาตุที่มีมากที่สุด เป็นที่ห้าที่อยู่บนผิวโลกนี้
เกลือของคัลเซี่ยม ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย นอกจากจะกินเข้าไปมากเกินไป ถ้าร่างกายขาดคัลเซี่ยมมาก ๆ มักจะเป็นโรคกระดูกอ่อน
สารประกอบที่สำคัญ ๆ ของคัลเซียม มี คัลเซียมไฮไดรด์ คัลเซียมออกไซด์ คัลเซียมคลอดไรด์ คัลเซียมคาร์ไบด์ คัลเซียมไนเตรต คัลเซียมฟอสไฟด์ คัลเซียมฟอสเฟต คัลเซียมซัลไฟด์ ๕/ ๓๐๐๒
๑๐๒๓. คัลวิน จอห์น (พ.ศ.๒๐๕๒ - ๒๑๐๗) ได้รับยกย่อง เป็นนักปฏิรูปคริสต์ศาสนาของประเทศสวิสเซวอร์แลนด์ ในพุทธศตวรรษที่ ๒๑ เป็นผู้ประกาศตั้งลัทธิคัลวิน ในนิกายโปรเตสตันต์
คัลวิน เป็นชาวฝรั่งเศส เมื่อปี พ.ศ.๒๐๗๖ ได้เริ่มทำการเทศนาเผยแพร่ความเห็นที่จะให้ปรับปรุงคริสตศาสนา ณ นครหลวงของฝรั่งเศส แต่ขัดต่อความเชื่อถือของพระเจ้าฟรังซัวส์ที่หนึ่ง แห่งฝรั่งเศส จึงหลบหนีไปอยู่ที่เมืองบาเซล ในภาคเหนือของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ และแต่งหนังสือหลักสาสนาคริสเตียน ซึ่งเป็นคำสอนของลัทธิคัลวิน ต่อมาในปี พ.ศ.๒๐๗๙ ได้อยู่ที่เมืองเจนีวาทำงานตามที่ชาวเมืองนั้นเรียกร้อง แต่ชาวเมืองเห็นว่าเป็นการปรับปรุงที่รุนแรงเกินไป จึงขับไล่คัลวิน เมื่อปี พ.ศ.๒๐๘๑ แต่แล้วก็ถูกเชิญกลับไปที่เจนีวาในปี พ.ศ.๒๐๘๔ ได้ครองตำแหน่งประมุขทางศาสนาของนครเจนีวาอยู่ตลอดชีพ
ลัทธิคัลวิน แพร่หลายไปอย่างรวดเร็ว ในสกอตแลนด์นักบวชจอห์น นอกซ เป็นกำลังสำคัญยิ่งในการเผยแพร่ ลัทธิคัลวินมีชื่อใหม่ว่า ลัทธิเปรสไบทีเรียน พวกพิวริตัน ในอังกฤษก็ได้รับคำสอนของลัทธิคัลวินเป็นหลัก ๕/ ๓๐๐๗
๑๐๒๔. คัสตีล เป็นชื่อภาคใหญ่แห่งหนึ่งในประเทศเสปญ เดิมเคยเป็นราชอาณาจักรเก่าแก่แห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ตอนกลางของประเทศเสปญ เมืองที่สำคัญที่สุดคือ มาดริด อยู่ทางตอนใต้ หรือคัสตีลใหม่ ภาษาท้องของคัสติลถือกันว่า เป็นภาษามาตรฐานของประเทศเสปญ ๕/ ๓๐๐๙
๑๐๒๕. คา - หญ้า เป็นชื่อพรรณไม้วงศ์หญ้าชนิดหนึ่ง พบขึ้นตามที่รกร้างว่างเปล่าที่ระบายน้ำได้ดีทั่วไป หญ้าคามีเหง้ากลมยาวเป็นปล้อง ๆ ค่อนข้างแข็งแรงในที่ดินอุดมสมบูรณ์ เหง้าจะหยั่งลึกลงไปในดินถึง ๑ เมตร ยากแก่การกำจัดทำลาย
|
Update : 25/5/2554
|
|
