ข้อมูลในหน้านี้รอรับการปรับปรุง เพิ่มเติม
คำที่มาจากภาษาสันสกฤต
- สระสันสกฤต ต่างจากบาลี 6 ตัว คำใดประสมด้วยสระ ฤ ฤา ฦ ฦๅ ไอ เอา เป็นคำในภาษาสันสกฤต
- คำใดประสมด้วย ศ ษ มีในภาษาสันสกฤต ไม่มีในภาษาบาลี เช่น อภิเษก ศีรษะ อวกาศ ศัตรู ศิลปะ ราษฎร ศอก ศึก อังกฤษ ศึกษาศาสตร์
- คำสันสกฤต ใช้ ฑ เช่น กรีฑา คำสันสกฤต ไม่นิยมใช้ ฬ
- คำในภาษาสันสกฤตมีระบบเสียงควบกล้ำ หรือพยัญชนะประสม คำควบกล้ำจึงมักเป็นคำภาษาสันสกฤต เช่น สตรี ปรารถนา สวัสดี สมัคร มาตรา อินทรา
- คำที่ไทยใช้ รร มาจากสันสกฤต ตัว ร ที่ควบกับคำอื่นและใช้เป็นตัวสะกด เช่น มรรค สรรพ มารค (มารฺค สรฺว อารฺย จรฺยา)
- ฤ (ฤทธิ) ในสันสกฤต บาลีจะเป็น อิทฺธิ (อิ อุ)
- คำที่ใช้ ห์ มักเป็นคำที่มาจากภาษาสันสกฤต เช่น สังเคราะห์ โล่ห์ อุตส่าห์ เท่ห์ เล่ห์ เสน่ห์ (? บาลีก็มี เช่น โลห อุสฺสาห เทห สิเนห เสนฺห)
คำที่มาจากภาษาบาลี
- คำในภาษาบาลีไม่มีสระเหล่านี้ ฤ ฤา ฦ ฦๅ ไอ เอา (สระบาลีมี 8 ตัว คือ อ อา อิ อี อี อุ อู เอ โอ)
- คำที่มาจากภาษาบาลีใช้ ส ทั้งหมด (สันสกฤตมี ทั้ง ศ ษ ส)
- คำสันสกฤต ไม่นิยมใช้ ฬ ดังนั้นคำที่มี ฬ จึงเป็นคำภาษาบาลี เช่น กีฬา กาฬ โกวิฬาร กักขฬะ ประวาฬ
- ภาษาบาลีไม่มีพยัญชนะประสมหรือควบกล้ำ (? บาลีใช้คำควบกล้ำน้อยกว่าสันสกฤต)
- บาลีใช้ ริ เช่น อริยะ - จริยะ (อริย จริยา)
- อิ อุ ในบาลี เช่น อิทธิ สันสกฤต จะเป็น ฤ เช่น ฤทธิ์
ตัวอย่างคำที่มาจากสันสกฤต
อังกฤษ ศึก ศอก พฤกษ์ ประพฤติ ศาสนา เกษม ดรรชนี วิทยุ ประจิม ธรรมศาสตร์ เกษตร ศิลปากร วัชระ สัตย์ มฤตยู อินทร์ อัคนี ภัสดา มัธยม ศึกษาศาสตร์ ศากยะ กษัตริย์ พิสดาร พฤษภ ปราณี สวรรค์ กรรม ฤทธิ์ ศรี รัศมี อภิเษก เกษียณ หฤทัย คฤหาสน์ วิทยา เสนา เลขา เสวก พิษ มนุษย์ กรีฑา ครุฑ อิศวร วิเศษ วิศาล วิเศษ สวามี เนตร สตรี อยุธยา อาศรม อาศัย ราษฎร ฤษี สัตว์ กระดาษ ดาษดา พิศ เลิศ บำราศ ปราศ พฤศจิกายน อัศจรรย์ โอษฐ์ กฤษณา พัสดุ เกษียร อาญา
ตัวอย่างคำที่มาจากบาลี
สามัญ วิชา อิสิ จริยา ฐาปนา สันติ วัฒนา บุญ เวช สิทธิ จุฬา สิกขา อัคคี นิสิต สงฆ์ ทุกข์ มัจฉา รังสี รัฐ วิชา โอฬาร กิริยา สมภาร โมลี วชิระ ปฐม เรขา เสนา โอสถ ปิตุ ปัจฉิม วิชชา ญาณ ฐาน วุฑฒิ ถาวร วิตถาร ตัณหา ญาติ สิกขา มัชฌิมา นิพพาน กีฬา จุฬา สามี ปฏิเสธ สาวก สามัญ ขณะ อุตุ นิจ สัจจ มัจฉา
