|
|
พระราชนิพนธ์ ใน ร.๖-1
พระราชนิพนธ์ร้อยกรอง
ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
- พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระปรีชาสามารถในด้านอักษรศาสตร์เป็นเลิศ พระองค์ได้รับถวาย พระสมัญญาว่า สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า
- พระราชนิพนธ์ของพระองค์มีอยู่เป็นจำนวนมาก เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พระราชนิพนธ์กวีต่าง ๆ นับว่าเป็นอาภรณ์ประดับชาติ พระองค์ได้ปลูกฝังคุณธรรมความดีงามในแนวทางของพระพุทธศาสนา รวมทั้งจิตสำนึกในความรักชาติ ความเสียสละเพื่อส่วนรวม โดยผ่านทางบทพระราชนิพนธ์ได้อย่างลึกซึ้งกินใจ นอกจากนั้นบรรดาบทพระราชนิพนธ์ของพระองค์ ยังมีความสมบูรณ์ งดงามทั้งด้านคำศัพท์ เสียง และเนื้อหาอรรถรส ทำให้สามารถจดจำถ้อยคำและเนื้อหาสาระในบทพระราชนิพนธ์เหล่านั้นได้โดยธรรมชาติ ไม่ต้องใช้ความพยายามแต่อย่างใด และจำได้ไม่รู้ลืม
- ในที่นี้จะได้นำเสนอเนื้อเรื่องบางตอน ในบทพระราชนิพนธ์ของพระองค์ ที่ได้ยินได้ฟังกันมา
อย่างแพร่หลาย แต่บางครั้งอาจไม่ทราบว่า ข้อความเหล่านั้นอยู่ในบทพระราชนิพนธ์เรื่องใด เมื่อได้ทราบแล้ว อาจจะใคร่ที่จะได้ทราบเรื่องโดยตลอด ซึ่งย่อมได้ประโยชน์เพิ่มขึ้นโดยแน่แท้
- พุทธานุภาพนำผล
|
เกิดสรรพมงคลน้อยใหญ่ |
เทวาอารักษ์ทั่วไป |
ขอให้เป็นสุขสวัสดี |
ธรรมานุภาพนำผล |
เกิดสรรพมงคลเฉลิมศรี |
เทพช่วยรักษาปราณี |
ให้สุขสวัสดีทั่วกัน |
- สังฆานุภาพนำผล
|
เกิดสรรพมงคลแม่นมั่น |
เทพช่วยคุ้มครองป้องกัน |
สุขสวัสดิสันติ์ทั่วไป |
มงคลสูตรคำฉันท์
ต้นมงคลสูตร
- สิบสองฉนำเหล่า
|
นรอีกสุเทวา |
รวมกันและตริหา |
สิริมังคลาใด |
- เทวามนุษทวี
|
พหุภพประเทศใน |
หมื่นจักระวาฬได้ |
ดำริห์สิ้นจิรังกาล |
- แล้วยังบ่รู้มง -
|
คะละสมมโนมาลย์ |
ด้วยกาละล่วงนาน |
บ่มิได้ประสงค์สม |
- ได้เกิดซึ่งโกลา -
|
หะละยิ่งมโหดม |
ก้องถึง ณ ชั้นพรหม |
ธ สถิตสะเทือนไป |
- องค์โลกนาถเทศน์
|
วรมังคะลาใด |
ยังปาปะปวงให้ |
ทุษะเสื่อมวินาศมล |
- ชนหลาย บ่ พึงนับ
|
ผิสดับสุมงคล |
ใดแล้วและรอดพ้น |
พหุทุกขะยายี |
- เราควรจะกล่าวมง
|
คะละอันประเสริฐที่ |
กอบด้วยคุณามี |
วรอัตถะเฉิดเฉลา |
มงคลสูตร
- องค์พระอานนท์ท่านเล่า
|
ว่าข้าพเจ้า |
ได้ฟังมาแล้วดังนี้ |
|
- สมัยหนึ่งพระผู้มี
|
พระภาคชินสีห์ |
ผู้โลกนาถจอมธรรม์ |
|
- ประทับ ณ เชตะวัน
|
วิหาระอัน |
อนาถะบิณฑิกไซร์ |
|
- จัดสร้างอย่างดีที่ใน
|
สาวัตถีให้ |
เป็นที่สถิตสุขา |
|
- ครั้งนั้นแลเทวะดา
|
องค์หนึ่งมหา |
นุภาพมหิทธิ์ฤทธี |
|
- ล่วงประถมยามราตรี
|
เธอเปล่งรัศมี |
อันเรืองระยับจับเนตร์ |
|
- แสงกายเธอปลั่งยังเขต
|
สวนแห่งเจ้าเชต |
สว่างกระจ่างทั่วไป |
|
- องค์พระภควันนั้นไซร์
|
ประทับแห่งใด |
ก็เข้าไปถึงที่นั้น |
|
- ครั้นเข้าใกล้แล้วจึงพลัน
|
ถวายอภิวันท์ |
แด่องค์สมเด็จทศพล |
|
- แล้วยืนที่ควรดำกล
|
เสงี่ยมเจียมตน |
แสดงเคารพนบศีร์ |
|
- เมื่อเทวดายินดี
|
สมควร ณ ที่ |
ข้างหนึ่งดังกล่าวแล้วนั้น |
|
- จึงได้ทูลถามภควัน
|
ด้วยถ้อยประพันธ์ |
เป็นพระคาถาบรรจง |
|
- เทพอีกมนุษหวัง
|
คติโสตถิจำนง |
โปรดเทศะนามง |
คะละเอกอุดมดี |
- (ฝ่ายองค์พระชินศรี
|
ตรัสตอบวาที |
ด้วยพระคาถาไพจิตร์) |
|
- หนึ่งคือ บ่ คบพาล
|
เพราะจะพาประพฤติผิด |
หนึ่งคบกะบัณฑิต |
เพราะจะพาประสพผล |
- หนึ่งกราบและบูชา
|
อภิปูชนีย์ชน |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- ความอยู่ประเทศซึ่ง
|
เหมาะและควรจะสุขี |
อีกบุญญะการที่ |
ณ อดีตะมาดล |
- อีกหมั่นประพฤติชอบ
|
ณ สภาวะแห่งตน |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- ความได้สดับมาก
|
และกำหนดสุวาที |
อีกศิลปะศาสตร์มี |
จะประกอบมนุญการ |
- อีกหนึ่งวินัยอัน
|
นรเรียนและเชี่ยวชาญ |
อีกคำเพราะบรรสาน |
ฤติแห่งประชาชน |
- ทั้งสี่ประการล้วน
|
จะประสิทธิ์มนุญผล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- บำรุงบิดามา
|
ตุระด้วยหทัยปรีย์ |
หากลูกและเมียมี |
ก็ถนอมประหนึ่งตน |
- การงานกระทำไป
|
บ่ มิยุ่งและสับสน |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- ให้ทาน ณ กาลควร
|
และประพฤติ์สุธรรมศรี |
อีกสงเคราะห์ญาติที่ |
ปฏิบัติบำเรอตน |
- กอบกรรมะอันไร้
|
ทุษะกลั้วและมัวมล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- ความงดประพฤติ์บาป
|
อกุศล บ่ ให้มี |
สำรวมวรินทรีย์ |
และสุรา บ่ เมามล |
- ความไม่ประมาทใน
|
พหุธรรมะโกศล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- เคารพ ณ ผู้ควร
|
จะประณตและนอบศีร์ |
อีกหนึ่งมิได้มี |
จะกระด้างและจองหอง |
- ยินดี ณ ของตน
|
บ่ มิโลภทยานปอง |
อีกรู้คุณาของ |
นรผู้ประคองตน |
- ฟังธรรมะโดยกา
|
ละเจริญคุณานนท์ |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- มีจิตตะอดทน
|
และสถิต ณ ขันตี |
อีกหนึ่ง บ่ พึงมี |
ฤดิดื้อทนงหาญ |
- หนึ่งเห็นคณาเลิด
|
สมณาวราจารย์ |
กล่าวธรรมะโดยกาล |
วรกิจจะโกศล |
- ทั้งสี่ประการล้วน
|
จะประสิทธิ์มนุญผล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- เพียรเผากิเลศล้าง
|
มละโทษะยายี |
อีกหนึ่งประพฤติดี |
ดุจะพรหมพิสุทธิสรรพ์ |
- เห็นแจ้ง ณ สี่องค์
|
พระอะริยะสัจอัน |
อาจนำมนุษผัน |
ติระข้ามทเลวน |
- อีกทำพระนิพพา
|
นะประจักษะแก่ชน |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- จิตใครมิได้ต้อง
|
วรโลกะธรรมศรี |
แล้วย่อม บ่ พึงมี |
จะประหวั่น ฤา กังวล |
- ไร้โศกธุลีสูญ
|
และสบาย บ่ มัวมล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
- เทวามนุษทำ
|
วรมงคะลานี้ |
เป็นผู้ประเสริฐที่ |
บ่ มิแพ้ทุกแห่งหน |
- ย่อมถึงสวัสดี
|
สิริทุกประการดล |
ข้อนี้แหละมงคล |
อดิเรกอุดมดี |
|
Update : 16/5/2554
|
|