สรรพคุณ “เป็นยาระบาย-ลดความดัน-แก้ร้อนใน-ป้องกันเหน็บชา-ขับพยาธิ” พร้อมขั้นตอนกำจัด “ขม” และเคล็ดลับเพิ่มความกลมกล่อมในแกง

“ขี้เหล็ก” เป็นไม้ยืนต้น สูงประมาณ 8-15 เมตร เนื้อไม้สีน้ำตาลแก่เกือบดำ ใบประกอบเป็นแบบขนนกเรียงสลับ ส่วนใบย่อยรูปรี ปลายและโคนแหลม สำหรับใบอ่อนสีแดงเรื่อ พบดอกตูม และดอกช่อสีเหลืองอยู่ปลายกิ่ง ผลเป็นฝักแบนยาว สีคล้ำ ภายในบรรจุเมล็ดรูปไข่ สีน้ำตาลอ่อน เรียงตามขวางราว 20-30 เมล็ด ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และตอนกิ่ง ปลูกได้ในดินทั่วไป

โดยยอด ใบอ่อน และดอก นิยมใช้ทำเมนู “แกงขี้เหล็ก” ทั้งแบบแกงกะทิใส่เนื้อย่าง หรือหมู และแกงป่าใส่น้ำคั้นใบย่านาง บางสูตรจะใช้ปลาย่าง และถั่วลิสงเป็นส่วนผสมด้วย ช่วยเพิ่มความข้นของน้ำแกง ชูรสชาติกลมกล่อม ทั้งนี้ ไม่ควรเลือกใบขี้เหล็กที่อ่อนเกินไป จะทำให้แกงมีรสเปรี้ยว หรือหากแก่เกินไป จะทำให้มีกากมาก รับประทานไม่อร่อย

สำหรับขั้นตอนลดความขมนั้น ทำได้โดยนำยอด ใบอ่อน และดอกมาต้ม แล้วบีบน้ำออก ทำเช่นนี้ประมาณ 2 ครั้ง จากนั้น ครั้งที่ 3 ให้ผสมเกลือในน้ำที่ใช้ต้มเล็กน้อย เสร็จแล้วใช้ทำอาหารได้

ขี้เหล็กมีสรรพคุณทางสมุนไพรหลายด้าน เช่น แก้ร้อนใน ลดความดันโลหิตสูง ป้องกันเหน็บชา ขับพยาธิ เป็นต้น นอกจากนั้น ยังใช้แก้อาการนอนไม่หลับได้ เพราะภายในใบพบสารบาราคอล (barakol) ที่มีฤทธิ์ช่วยคลายเครียด ทั้งยังช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำและเกลือแร่ในลำไส้ ทำให้กากอาหารนุ่ม จึงช่วยแก้ท้องผูกด้วย.