๕๑๓๑. เสฉวน (ซื่อชวน) มณฑล เป็นมณฑลหนึ่งในประเทศจีน เป็นมณฑลที่มีประชากรหนาแน่นมากที่สุด มีความอุดมสมบูรณ์ และเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ และคมนาคม ที่สำคัญที่สุด ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ของจีน เสฉวน แปลว่า แม่น้ำสี่สาย โดยมีแม่น้ำแยงซี เป็นสายใหญ่ที่สุด เสฉวน ได้ชื่อว่า เป็นชามข้าวของจีน สามารถผลิตธัญญาหาร เลี้ยงประชากรทั้งใน และนอกมณฑลอีกหลายมณฑล
ลักษณะภูมิประเทศ แบ่งออกเป็นสองส่วนใหญ่ คือ
๑. แอ่งซื่อชวน หรือแอ่งดินแดง มีความสูง ๑,๐๐๐ - ๓,๐๐๐ เมตร จากระดับน้ำทะเล เป็นที่ราบกว้างใหญ่ที่สุด ในภูมิภาค ดินดี มีแม่น้ำหลายสาย และมีเขื่อนชลประทานที่สร้างตั้งแต่สมัยโบราณคือ เขื่อนถูเจียง จึงเป็นเขตเพาะปลูก ที่สำคัญ
๒. ที่ราบสูงทางตะวันตก ของซื่อชวน โดยทางเหนือเป็นส่วนหนึ่งของที่ราบสูงชิงไห่ - ทิเบต สูงมากกว่า ๓,๐๐๐ เมตร จากระดับน้ำทะเล ในส่วนนี้เคยแยกตัวเป็นมณฑลซีคัง ระหว่างปี พ.ศ.๒๔๗๑ - ๒๔๗๘
มณฑลเสฉวน มีพื้นที่ประมาณ ๕๗๐,๐๐๐ ตร.กม. มีประชากรประมาณร้อยละสิบของประชากรจีน มีชนกลุ่มน้อยหลายชนชาติ เช่น อี๋ ถูเจีย ทิเบต ไต จ้วง มีเมืองหลวงชื่อ เฉิงตู เมืองสำคัญอีกเมืองหนึ่งคือ จุงกิง แต่ในปี พ.ศ.๒๕๔๐ จุงกิงได้รับการยกฐานะเป็นเทศบาลนคร ขึ้นตรงต่อรัฐบาลกลาง เช่นเดียวกับ ปักกิ่ง เทียนสิน และเซี่ยงไฮ้ เทศบาลนครจุงกิง มีประชากรประมาณ ๓๐ ล้านคน นับว่ามากที่สุดของจีน มีพื้นที่ประมาณ ๘๒,๐๐๐ ตร.กม.
มณฑลเสฉวน ได้รับการขนานนามว่าเป็นสวรรค์บนพื้นพิภพ ดินแนแห่งนี้มีผู้คนอาศัยอยู่ ๓๐,๐๐๐ - ๕๐,๐๐๐ ปีมาแล้ว ต่อมาระหว่าง ๑๐,๐๐๐ ปี ก่อนพุทธกาลถึงพุทธศตวรรษที่สาม ได้มีการก่อตั้งอาณาจักรปา และสู่ ทั้งสองอาณาจักรถูกรวมเข้ากับจีน โดยจิ๋นซีฮ่องเต้ ในพุทธศตวรรษที่สี่
มณฑลเสฉวน มีความรุ่งเรืองทางการค้ามาตั้งแต่ก่อนคริสต์กาลแล้ว โดยมีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองเฉิงตู ทำการค้าขายกับพม่าและอินเดีย เส้นทางการค้าสายตะวันตกเฉียงใต้นี้ นักประวัติศาสตร์จีนเรียกว่า เส้นทางสายไหม เหมือนกับเส้นทางที่ไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ ผ่านมณฑลกานสู และเขตปกครองตนเองซินเจียง อุยกูร์ ของจีน
เมื่อสิ้นราชวงศ์ฮั่น จีนแบ่งออกเป็นสามก๊ก (พ.ศ.๗๖๔ - ๘๐๖) มณฑลเสฉวนได้เป็นที่ตั้งอาณาจักรสู่ ของเล่าปี่ มีเมืองหลวงที่เฉิงตู
เมื่อญี่ปุ่นรุกรานจีน ในปี พ.ศ.๒๔๘๐ กรุงนานกิง เมืองหลวงของจีน เวลานั้น ถูกกองทัพญี่ปุ่นยึดได้ ทำให้เจียงไคเชก ไปอยู่ที่อู่ฮั่น และเมืองจุงกิง ตามลำดับ เมื่อสงครามยุติลง จีนได้ย้ายเมืองหลวงไปอยู่ที่นานกิง ตามเดิม จนเกิดการต่อสู้กันระหว่างจีนคณะชาติ กับจีนคอมมิวนิสต์ เกิดสงครามกลางเมือง ในปี พ.ศ.๒๔๘๓ ฝ่ายคอมมิวนิสต์ได้ชัยชนะ ในปี พ.ศ.๒๔๙๒ รัฐบาลจีนคณะชาติได้ย้ายเมืองหลวงไปอยู่ที่จุงกิงอีก
มณฑลเสฉวน มีแหล่งวัฒนธรรม และศาสนาเป็นจำนวนมาก ประกอบกับมีธรรมชาติสวยงาม ทำให้เสฉวน เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจีน ๒๘/๑๗๙๐๓
๕๑๓๒. เสน, ลิง เป็นลิงขนาดใหญ่ รูปร่างอ้วนสั้น ขนสีน้ำตาลแดง มีหางสั้นมาก ตรงกลางหัวมีจุดคล้ายแผล เป็นขนบนหัวแผ่กระจายออก จากกึ่งกลางหัวไปโดยรอบ มีนิสัยค่อนข้างดุร้าย ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ หากินบนพื้นดินมากกว่า บนต้นไม้ มีอายุยืน ๑๕ - ๓๐ ปี ๒๘/๑๗๙๑๑
๕๑๓๓. เสนาธิการ คือ ผู้ปฎิบัติและประสานงาน ระหว่างผู้บังคับบัญชากับหน่วยทหาร โดยทำหน้าที่รายงานเหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้งฝ่ายตน และฝ่ายข้าศึก โดยรอบคอบ เพื่อให้ผู้บังคับบัญชาตกลงใจได้อย่างรอบคอบ และถ่ายทอดคำสั่งตามที่ผู้บังคับบัญชาตกลงใจนั้น ไปถึงหน่วยทหารทันเวลา และเข้าใจแจ่มแจ้ง ตลอดจนช่วยผู้บังคับบัญชา กำกับดูแลหน่วยทหาร ให้เป็นไปตามคำสั่งที่ตกลงใจ
เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๘ กองทัพบกได้ขอความเห็นจากโรงเรียนเสนาธิการทหารบก ให้ออกแบบเครื่องหมายเหล่าเสนาธิการ และในกลางปีนั้น นายทหารนักเรียน โรงเรียนเสนาธิการทหารบกชุดที่ ๓๔ (พ.ศ.๒๔๙๗ - ๒๔๙๘) ได้ร่วมออกแบบและเสนอ เครื่องหมายนี้ไปยังกองทัพบก ความหมายของเครื่องหมายนี้คือ ดาว กับช่อชัยพฤกษ์ หมายถึง ผู้บังคับบัญชา ตรงหน้าหมวก หมายถึง หน่วยทหาร ดาวห้าแฉก หมายถึง หน้าที่ร่วมของฝ่ายอำนวยการทั้งห้าประการคือ การหา และการให้ข่าวสาร ประมาณการ ให้ข้อเสนอแนะ ทำแผนคำสั่ง และกำกับดูแลทางฝ่ายอำนวยการ
นอกจากนั้น ยังมีสายยงยศ ตำแหน่งฝ่ายเสนาธิการ ตามกฎกระทรวงกลาโหม ได้รวมเข้าเป็นเครื่องหมายพิเศษของนายทหาร ปัจจุบันกองทัพต่าง ๆ ได้ใช้สายยงยศ ตำแหน่งเสนาธิการกันทั่วโลก จนเป็นเครื่องหมายสากล ๒๘/๑๗๙๑๓
๕๑๓๔. เสนาธิปัตย์, เข็ม เป็นเครื่องหมายแสดงวิทยฐานะ สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษา หลักสูตรหลักประจำโรงเรียนเสนาธิการทหารบก ประดับที่กระเป๋าเสื้อเบื้องขวา เป็นรูปพระกรรภิรมย์ เสมาธิปัตย์เหนือหลังพระคชาธาร ทำด้วยโลหะสีทอง
ความหมายของเข็มนี้คือ พระเสมาธิปัตย์ หมายถึง องค์พระมหากษัตริย์ หรือแม่ทัพ พระคชาธาร หมายถึง ทหารฝ่ายเสนาธิการ พระกรรมาภิรมย์เสนาธิปัตย์ เหนือพระคชาธาร ประกอบกันเป็นสัญลักษณ์ของแม่ทัพ (บังคับบัญชา) กับ เสนาธิการ (ฝ่ายเสนาธิการ) ต้องปฎิบัติงานร่วมกัน จะแยกกันมิได้
การคิดและออกแบบเข็มเสนาธิปัตย์กินเวลาสี่ปี สำเร็จเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๐ และเริ่มแจกเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๑ ๒๘/๑๗๙๑๕
๕๑๓๕. เสภา คำว่า เสภา มีมูลศัพท์มาจากภาษาใด และแปลว่าอะไรนั้น ไม่เป็นที่ชัดแจ้ง
ประเพณีการขับเสภา น่าจะมีมูลเหตุมาจากประเพณีการเล่านิทาน ซึ่งมีมาแต่ครั้งพุทธกาล ต่อมามีการนำนิทานมาผูกเป็นกลอน และขับเป็นลำนำ เรียกว่า การขับเสภา ซึ่งน่าจะมีในประเทศไทยมาช้านาน ตอนต้นสันนิษฐานว่า เป็นนิทานเฉลิมพระเกียรติ์ ต่อมาถึงตอนปลายสมัยอยุธยา ปรากฎว่านิยมขับเสภาแต่เรื่อง ขุนช้างขุนแผน เพียงเรื่องเดียว
กลอนเสภา เน้นการเล่าเรื่องจึงไม่คำนึงถึงฉันทลักษณ์มากนัก อย่างไรก็ดี ในเรื่องขุนช้างขุนแผน มีกลอนบางตอนไพเราะมาก การขับเสภาถ้าขับคนเดียว มีลักษณะเป็นการเล่าเรื่องไปเรื่อย ๆ แต่ถ้าประสงค์จะให้ออกรสชาติ ก็ใช้ผู้ขับสองคนโต้ตอบกัน
แต่เดิม การเล่าเรื่องขุนช้างขุนแผน เล่าเป็นนิทานทรงเครื่อง กล่าวคือ เป็นการเล่านิทานด้วยถ้อยคำธรรมดา ไปตามเหตุการณ์จะแต่งเป็นกลอนเฉพาะบทที่สำคัญ เช่น บทพ้อ บทชมโฉม บทสังวาส บทชมดง
การขับเสภา เริ่มถือหนังสือบทเป็นสำคัญ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ การแต่งบทเสภา มีกระบวนที่จะแต่งได้กว้างขวางกว่าบทละคร เป็นหนังสือที่ให้เห็นสำนวนกวีต่าง ๆ กันเป็นอย่างดี หนังสือเสภาจึงวิเศษในกระบวนหนังสือกลอน จึงเป็นเสน่ห์
การเล่นเสภา ในตอนแรกถือเอาเสภาเป็นสำคัญ ปี่พาทย์เป็นอุปกรณ์ดนตรีเสริม แต่พอเล่นกันมากเข้า ก็เกิดการประชันขันแข่งกัน เรื่องปีพาทย์จึงมีความสำคัญคู่กับเสภาไปในที่สุด ๒๘/๑๗๙๒๑
๕๑๓๖. เสลดพังพอน เป็นไม้พุ่มสูง ๑ - ๒ เมตร แตกกิ่งมาก มีหนามแข็งแหลมยาว ออกตามข้อที่ซอกใบ ข้อละสองคู่ ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก แผ่นใบรูปขอบขนาน หรือรูปแถบแกมรูปใบหอก ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกที่ปลายกิ่ง ช่อตั้งขึ้น ดอกสีเหลืองส้ม ผลเป็นแบบแห้งแตก รูปไข่มีสองเมล็ด
เสลดพังพอน ปลูกเป็นไม้ประดับได้ด้วย เนื่องจากมีดอกที่สวยงาม ในด้านการเป็นพืชสมุนไพร ตำรายาไทย ใช้ใบตำละเอียด ผสมเหล้า พอกหรือทาแก้ฝี ถอนพิษอักเสบจากการกัดต่อยของแมลง และสัตว์อื่น ๆ เช่น ตะขาบ แมงป่อง ต่อ แตน ผึ้ง และพอกแก้โรคเริม ไฟลามทุ่ง รากฝนกับเหล้า ทาถอนพิษตะขาบ แมงป่อง พิษงูกัด ๒๘/๑๗๙๓๒
๕๑๓๗. เสาร์, ดาว เป็นดาวเคราะห์ดวงที่หก ในระบบสุริยะ เป็นดาวเคราะห์ที่สวยงามที่สุด เพราะมีวงแหวนหลายวงล้อมรอบ ดาวเสาร์เคลื่อนที่ช้า ผ่านกลุ่มดาวจักรราศี จากตะวันตกไปตะวันออก ในเวลาเกือบสามสิบปี จึงกลับมาปรากฎที่เก่า เมื่อมองไปบนท้องฟ้า จะเห็นดาวเสาร์ที่สว่างมากพอ ๆ กับดาวฤกษ์ ดวงที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวจักรราศี ดาวเสาร์เป็นดาวเคราะห์ ที่อยู่ไกลที่สุดที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ ประมาณสิบเท่า ของระยะทางที่โลกห่างจากดวงอาทิตย์ ดาวเสาร์มีรัศมีที่ผ่านเส้นศูนย์สูตรเท่ากับ ๖๐,๒๖๘ กม. ซึ่งยาวเป็นรองจากดาวพฤหัสบดี และมีรัศมีที่ผ่านขั้วเท่ากับ ๕๔,๓๘๙ กม. จึงมีความแป้นมากกว่าดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ดาวเสาร์หมุนรอบตัวเองที่ผิวบริเวณเส้นศูนย์สูตรเป็นเวลา ๑๐.๒๓๓ ชั่วโมง อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ ๑๔๒๙.๓๙ ล้าน กม. โคจรรอบดวงอาทิตย์หนึ่งรอบเรียกว่า คาบดารากติ เป็นเวลา ๒๙.๔ ปี
ดาวเสาร์ มีดาวบริวาร หรือดวงจันทร์ มากเป็นอันดับสอง รองจากดาวพฤหัสบดี ดาวบริวารส่วนมากมีขนาดเล็ก เฉพาะดวงที่ค้นพบมีเพียงสิบสองดวงเท่านั้น ที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า ๑๐๐ กม. อีกอย่างน้อยยี่สิบสองดวง มีเส้นผ่าศูนย์กลางต่ำกว่า ๑๐๐ กม. ดวงจันทร์ของดาวเสาร์ที่ใหญ่ที่สุด มีเส้นผ่าศูนย์กลาง ๕,๕๕๐ กม. ใหญ่กว่าดาวพุธ ๒๘/๑๗๙๓๔
๕๑๓๘. เสาวรส, ต้น เป็นไม้เลื้อยขนาดใหญ่อายุหลายปี ลำต้นกิ่งเนื้อแข็งยาวได้ถึง ๑๕ เมตร มีมือพันออกที่ซอกใบม้วนเป็นเกลียว ใบเดี่ยวเรียงเวียน ดอกเดี่ยวออกที่ซอกใบ กลิ่นหอม กลีบดอกสีขาวหรือขาวอมเขียว ผลเป็นแบบผลมีเนื้อหลายเมล็ด เมล็ดล้อมรอบด้วยเนื้อเยื่อ กลิ่นหอม รสเปรี้ยว บริโภคได้ ๒๘/๑๗๙๔๗
๕๑๓๙. เสียบ, หอย เป็นชื่อหอยทะเล กาบคู่หลายชนิด เป็นหอยขนาดเล็ก เปลือกเกือบเป็นรูปสามเหลี่ยม ค่อนข้างแบนเปลือกมีสีและลาย แตกต่างกันในแต่ละตัว มีกล้ามเนื้อหุ้มเปลือกสองอัน อาศัยในหาดที่เป็นทราย ในเขตน้ำทะเลท่วมถึง ลงไปถึงระดับต่ำกว่าเขตน้ำลงต่ำสุด โดยฝังตัวอยู่ใต้พื้น กินอาหาร โดยใช้เหงือกกรองจากน้ำทะเล อาหารเป็นแพลงตอน พืชและตะกอน อินทรียสารที่ปะปนอยู่ในน้ำ ๒๘/๑๗๙๕๓
๕๑๔๐. เสือ ดู แมวป่า - ลำดับที่ ๔๕๒๙ ๒๘/๑๗๙๕๔
๕๑๔๑. เสือข้ามห้วย เป็นการเล่นที่มีอายุเก่าแก่ ดั้งเดิมย้อนหลังไปไม่ต่ำกว่าร้อยปีของเด็กไทย เช่นเดียวกับเสือตกถัง การเล่นเสือข้ามห้วย เป็นการเล่นแข่งขัน ประเภทกลางแจ้งที่สนามหรือลานโล่ง การเล่นมีสองแบบ คือ เล่นเดี่ยว และเล่นหมู่ ไม่จำกัดจำนวนผู้เล่น ไม่ต้องใช้อุปกรณ์การเล่น เมื่อแบ่งผู้เล่นเป็นสองทีมแล้ว จากนั้น หัวหน้าทีมจะดำเนินกรรมวิธี เพื่อหาผู้ชนะและผู้แพ้ ฝ่ายชนะจะเป็นทีมเสือ ฝ่ายแพ้จะเป็นทีมห้วย ก่อนการเล่น จะตกลงกันว่า จะเล่นโดยใช้กติกาโดนเนื้อ หรือโดนผ้า
เมื่อตกลงเลือกกติกา การเล่นเรียบร้อยแล้ว ผู้เล่นเป็นห้วย จะทำท่าทางต่าง ๆ ให้ผู้เล่นเป็นเสือกระโดดข้าม ท่าห้วยมีทั้งหมดสิบห้าท่า ผู้เล่นเป็นห้วยทำท่าห้วยครั้งละท่า ไปตามลำดับ ๒๘/๑๗๙๕๔
๕๑๔๒. เสือตกถัง เป็นการเล่นดั้งเดิมของเด็กไทย ที่เล่นกันมานานไม่ต่ำกว่าร้อยปีมาแล้ว เป็นการเล่นแข่งขันประเภทในร่ม ใช้ผู้เล่นเพียงสองคน อุปกรณ์การเล่นใช้ตัวเดินสองคู่ จะเป็นวัสดุใดก็ได้ ที่หยิบยกได้ พอเหมาะมือในการนำไปวาง บนตารางที่ใช้เล่น
วิธีเล่น ผู้เล่นทั้งคู่วางตัวเดินคู่ของตน บนจุดสองจุดปลายเส้นเดียวกันของตารางเดิน ผู้เล่นผลัดกันเดิน โดยอาจเดินไปยังจุดว่าง ที่ไม่มีตัวเดินวางอยู่ หรือเดินไปยังจุดกลางกากบาทของตารางก็ได้ ผู้เล่นที่จนมุมไม่สามารถเดินผ่านจุดอื่นได้ ยกเว้นจุดที่เป็นถังถือว่าแพ้ ๒๘/๑๗๙๕๔
๕๑๔๓. เสือป่า เป็นกองอาสาสมัครที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ ทรงจัดขึ้นโดยมีพระราชประสงค์ เพื่อให้พลเรือน ทั้งที่เป็นข้าราชการ และไม่ได้เป็นข้าราชการ ที่ปรารถนาจะรับการฝึกหัดอย่างทหาร ได้มีโอกาสฝึกหัดระเบียบวินัย มีการบังคับบัญชาเป็นหมู่เหล่า และฝึกให้จงรักภักดี ยอมสละชีวิตเพื่อป้องกันภัยอันตราย ที่จะเกิดแก่ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ องค์กรเสือป่า ได้สลายตัวไปเมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ เสด็จสวรรคต ในปี พ.ศ.๒๔๖๗ สมาชิกเสือป่า มีจำนวนมากกว่า ๑๐,๐๐๐ คน
นอกจากเสือป่า แล้ว พระองค์ยังโปรดเกล้า ฯ ให้จัดตั้งกองลูกเสือขึ้น หลังตั้งเสือป่าเพียงสองเดือน โดยมีพระราชดำริว่า "เด็กผู้ชายที่ยังอยู่ในปฐมวัย ก็เป็นผู้ที่สมควรจะได้รับการฝึกฝนทั้งในส่วนร่างกาย และในส่วนใจให้มีความรู้ในทางเสือป่า เพื่อว่าเมื่อเติบโตขึ้นแล้ว จะได้รู้จักหน้าที่ซึ่งผู้ชายไทยทุกคน ควรประพฤติให้เป็นประโยชน์แก่ชาติบ้านเมือง อันเป็นที่เกิดเมืองนอนของตน" การจัดตั้งกองลูกเสือจึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อฝึกหัดพลเมือง ให้มีวิญญาณเสือป่าตั้งแต่เยาว์วัย ในรัชสมัยของพระองค์กิจการลูกเสือ เจริญรุ่งเรืองอย่างรวดเร็ว ในปี พ.ศ.๒๔๖๘ ลูกเสือมีจำนวนถึง ๓๘,๗๓๕ คน ๒๘/๑๗๙๖๐
๕๑๔๔. เสือพ่นน้ำ, ปลา เป็นปลาที่คนไทยคุ้นเคยกันมาตั้งแต่ครั้งโบราณ ปลาเสือเป็นปลาผิวน้ำ ในเขตร้อน มักพบอยู่บริเวณน้ำตื้นชายทะเล ปรกติพบอาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำของป่าชายเลน หรือน้ำกร่อย บริเวณปากแม่น้ำ หรือทะเลสาบ ที่ติดต่อกับทะเล
ปลาเสือ มีรูปร่างที่แปลก หรือขัดกับลักษณะของปลา ที่หากินอยู่ตามผิวน้ำทั่วไปคือ มีลำตัวป้อม กว้าง แบนข้างมาก รูปทรงคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ปลาเสือที่พบทั่วไปมีขนาดยาวไม่เกิน ๗๕ ซม. ปลาเสือมีพฤติกรรมการหาอาหารที่น่าสนใจ ต่างจากปลาอื่น โดยการพ่นน้ำไปยังเหยื่อได้อย่างแม่นยำ ปลาเสือที่โตเต็มวัยมีความสามารถ ในการมองเห็นและพ่นน้ำ เป็นทางเพื่อว่าแมลงที่อยู่สูงจากผิวน้ำได้ถึง ๑.๘๐ เมตร ๒๘/๑๗๙๗๒
๕๑๔๕. เสือหมอบ มีอีกชื่อว่า สาบเสือ เป็นวัชพืชขึ้นสองข้างทางทั่วไป หรือตามที่รกร้าง และป่าที่ถูกทำลาย เสือหมอบเป็นไม้พุ่ม แตกกิ่งก้านสาขากว้างขวาง ใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน รูปไข่แกมรูปสามเหลี่ยม ดอกสีน้ำเงินแกมม่วงอ่อน ๆ บางทีสีขาวออกเป็นช่อกระจุก ที่ปลายยอด
เสือหมอบ มีสรรพคุณเป็นสมุนไพร โดยนำใบมาตำพอกปากแผล ห้ามเลือดได้ดี ทั้งต้นของเสือหมอบ มีกลิ่นหอมแรง ใช้เป็นยาฆ่าแมลง ใช้เบื่อปลา ๒๘/๑๗๙๗๙
๕๑๔๖. แสก ๑ เป็นชนกลุ่มน้อยกลุ่มหนึ่ง ทางภาคอีสานของไทยที่ จ.นครพนม และเรียกตนเองว่า แสก อพยพมาจากทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง มีหน้าตาและผิวพรรณคล้ายคนลาว มีภาษาพูดของตนเอง แต่ไม่มีภาษาเขียน
เดิมชาวแสก นิยมตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำ ปลูกเรือนแบบใต้ถุนสูง และทำการประมงควบคู่กับการเพาะปลูก ชาวแสกทั้งหญิงและชาย นิยมแต่งกายโดยสวมเสื้อม่อฮ่อม แต่หญิงนิยมเสื้อแขนยาว ชายสวมกางเกงขาก๊วยสีดำ มีผ้าขาวม้าคาดเอว และมีสไบคล้องคอ ส่วนผู้หญิง สวมผ้าถุงเชิงเป็นตีนจก คาดเข็มขัด เป็นผ้าปักลาย ด้วยดิ้นเงิน ดิ้นทอง และมีสไบพาดบ่า ๒๘/๑๗๙๘๐
๕๑๔๗. แสก ๒ นกแสกเป็นนกหากินกลางคืน ชอบอยู่ใกล้บริเวณที่อาศัยของมนุษย์ หรือตามซอกหินของภูเขา หรือถ้ำ อาหารที่ชอบมากคือ หนู สัตว์เลื้อยคลาน เช่น งู นกแสกมักจะหากินไกลจากรัง ในรัศมีประมาณ ๕๐ กม. นกแสกที่โตเต็มที่แล้ว บางทีจะอพยพย้ายถิ่นกว่า ๕๐๐ กม. จากรังเดิม และมักไม่ย้อนกลับมาที่เก่า
นกแสก โตเต็มที่พร้อมที่จะผสมพันธุ์ เมื่ออายุประมาณหนึ่งปี ตัวผู้และตัวเมีย จะจับคู่กันในลักษณะตัวเดียว เมียเดียว เป็นเวลาหลายปี จนคู่ของมันตาย หรือหายไป ส่วนใหญ่จะใช้รังเดิม เป็นที่วางไข่ นกแสกจะไม่ทำรัง แต่จะใช้โพรงไม้ หรือซอกหลีบหลังคา เป็นที่วางไข่ นกแสกมีอายุ ๑๘ ปี ๒๘/๑๗๙๘๒
๕๑๔๘. แสงอาทิตย์ ,งู เป็นงูที่ไม่มีพิษขนาดกลาง ยาวประมาณ ๘๐ ซม. อาศัยอยู่ตามพื้นดิน มักพบซุกซ่อนนอนตามใต้วัสดุ ที่วางกองอยู่กับพื้น หรือมุดนอนใต้ผิวดิน ออกหากินเวลากลางคืน กินหนู เขียด ๒๘/๑๗๙๘๔
๕๑๔๙. แสนปม, ท้าว เป็นชื่อบทละครรำดึกดำบรรพ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ อาศัยเค้าโครงตามตำนาน เรื่องท้าวแสนปม อันปรากฎอยู่ในพงศาวดารเหนือเป็นหลัก
พระราชนิพนธ์กลอนบทละครเรื่องท้าวแสนปม แบ่งออกเป็นสองตอน ตอนที่หนึ่งเริ่มเรื่องจาก พระเจ้าชินเสน ทูลลาพระเจ้าศรีวิไชยไปตามหากพระธิดาอุษา แห่งเมืองไตรตรึงษ์ และจบลงที่พระชินเสน กลับมายังเมืองศรีวิไชย อีกครั้งหนึ่ง เนื่องจากพระเจ้าศรีวิไชยประชวร ตอนที่สอง เริ่มเรื่องที่ พระเจ้าไตรตรึงษ์ ปรึกษากับพระมหาราชครู เรื่องการสืบหาบิดาของพระกุมาร ผู้เป็นนัดดา และจบลงเมื่อพระชินเสน พานางอุษา และพระกุมารกลับนครศรีวิไชย
เมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๗ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์บทละครดึกดำบรรพ์ เรื่องท้าวแสนปม แบ่งออกเป็นสององก์ องก์ที่หนึ่งมีสามตอน องก์ที่สอง มีสี่ตอน ๒๘/๑๗๙๘๕
๕๑๕๐. แสม, ต้น เป็นชื่อพรรณไม้ ในป่าชายเลน หรืออาจพบได้ตามริมคลองที่มีน้ำขึ้นลง ลักษณะทั่วไป คือ เป็นไม้พุ่ม หรือไม้ต้น ซึ่งอาจสูงได้ถึง ๒๕ เมตร มีรากหายใจคล้ายแท่งดินสอ จำนวนมากที่บริเวณโคนต้น และสูงเหนือระดับดิน ๑๐ - ๓๐ ซม. ลำต้นมักคดงอ ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกที่ซอกใบ หรือปลายกิ่ง กลีบดอกสีเหลือง หรือสีเหลืองอมส้ม ผลมีผนังผลหนาคล้ายแผ่นหนังรูปไข่หรือค่อนข้างกลม มีหนึ่งเมล็ด งอกเป็นต้นอ่อนเมื่ออยู่บนต้นเดิมได้
๑. แสมขาว มักพบขึ้นตามชายฝั่งทะเลด้านนอกที่ติดทะเล บนดินเลนอ่อนเป็นไม้ต้น อาจสูงได้ถึง ๒๐ เมตร ใบรูปรี รูปไข่ หรือรูปใบหอก ผลรูปไข่
๒. แสมดำ ขึ้นในดินเหนียวแข็ง เป็นไม้ต้นสูงได้ถึง ๒๕ เมตร ใบรูปไข่กลับ ผลรูปไข่ค่อนข้างแบน
๓. แสมทะเล เป็นไม้เบิกน้ำ ขึ้นในดินเลนงอกใหม่ที่ค่อนข้างเป็นดินทราย บริเวณที่ติดทะเลเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง ๘ เมตร ใบรูปรีกว้าง ผลรูปไข่ ค่อนข้างกลม
ประโยชน์ของเนื้อไม้แสม ส่วนใหญ่ใช้กันภายในประเทศ ทนต่อปลวก ใช้ในการก่อสร้างต่าง ๆ อาคารบ้านเรือน เครื่องเรือน ของใช้ในบ้าน เช่น ครก สากตำข้าว เศษไม้ใช้ผลิตเป็นเยื่อในอุตสาหกรรมเรยอง เปลือกและไม้มีแทนนินให้สีน้ำตาลใช้ย้อมหนัง และผ้าบาติก เมล็ดเมื่อทำให้สุกกินได้ ต้นอ่อนและใบอ่อนของแสมดำใช้กินเป็นผัก แก่นไม้แสมขาวใช้รักษาโรคปากอักเสบ เชื้อราในเด็ก ๒๘/๑๗๙๙๐
๕๑๕๑. แสม, ปู เป็นสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก มีอยู่หลายชนิด กระดองรูปร่างสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีความกว้างมากกว่าความยาว และมีกลุ่มขนกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป อาศัยอยู่ตามต้นแสมในป่าชายเลน ที่นิยมนำมาบริโภคเป็นอาหารมีสามชนิด โดยนำมาดองเกลือเรียกว่าปูเค็ม ๒๘/๑๗๙๙๓
๕๑๕๒. แสม, ลิง เป็นชื่อลิงชนิดหนึ่ง เป็นลิงไทยที่มีหางยาวที่สุด มีขนสีเทาอมน้ำตาลจนถึงสีเทาเข้ม สามารถอาศัยได้ตั้งแต่ป่าชายเลน จนถึงป่าทึบสูงจากระดับน้ำทะเล ๒,๐๐๐ เมตร ว่ายน้ำและดำน้ำได้เก่ง
ลิงแสมโตเต็มวัยพร้อมผสมพันธุ์ได้เมื่อายุ ๓ - ๕ ปี หลังจากการผสมพันธุ์แล้วจะอยู่รวมในฝูง ลิงแสมสามารถมีลูกได้ตลอดปี ตั้งท้องนานประมาณเจ็ดเดือน ตกลูกครั้งละตัว ลูกจะอยู่กับแม่นาน ๖ - ๑๐ เดือน ลิงแสมมีอายุ ๑๕ - ๓๐ ปี ๒๘/๑๗๙๙๓
๕๑๕๓. โสน, ต้น เป็นชื่อเรียกพรรณไม้หลายชนิด โสนที่รู้จักโดยทั่วไปคือโสนกินดอก อยู่ในวงศ์ถั่ว เป็นไม้ล้มลุกขนาดใหญ่สูง ๑ - ๔ เมตร ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่เรียงสลับ ใบย่อยออกตรงข้ามมกัน แผ่นใบย่อยรูปแถบ ดอกสีเหลืองรูปดอกถั่ว ออกเป็นช่อตามง่ามใบ ห้อยลง ผลเป็นฝักรูปทรงกระบอกมีเมล็ดมาก
โสนกินดอกชอบขึ้นตามชายน้ำและบริเวณที่ชื้นแฉะ เนื้อไม้อ่อน และเบามาก ใช้ทำของเล่นเด็ก ดอกไม้ประดิษฐ์ ยอดอ่อนและดอกใช้บริโภคเป็นผัก ดอกทำขนมดอกโสน รากและลำต้นปรุงเป็นยาขับปัสสาวะ แก้กษัยไตพิการ ใบแก้พิษฝี แก้ปวด ดอกแก้ร้อนใน สมานลำไส้ เมล็ดฝาดสมานทำให้ประจำเดือนมาเป็นปรกติ ๒๘/๑๗๙๙๕
๕๑๕๔. โสภิตะ เป็นพระนามพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่ง นับเป็นพระองค์ที่หกในจำนวนพระพุทธเจ้ายี่สิบห้าพระองค์ ๒๘/๑๗๙๙๖
๕๑๕๕. โสม เป็นชื่อสมุนไพรที่ได้จากรากของไม้ล้มลุกหลายปี หลายชนิด ที่ชาวจีนและชาวเกาหลีนิยมใช้กันมานานนับพันปี โดยเชื่อว่าเป็นยารักษาโรคได้ทุกชนิด ใช้บำรุงร่างกาย ช่วยเพิ่มพลัง ทำให้อายุยืน
โสม เป็นพืชที่พบได้ตามธรรมชาติ แต่มีปริมาณไม่มาก พอต่อความต้องการ จึงทำให้มีราคาสูงมาก ส่วนของพืชที่นำมาใช้เป็นยาคือราก ซึ่งมีรูปเรียว อวบ และเมื่อมีอายุ ๒ - ๓ ปี ขึ้นไป จะแตกแขนงออกเป็น ๒ - ๓ แฉก เมื่อถึงฤดูใบไม้รวงก็จะทิ้งใบและลำต้นจะเหี่ยว พอถึงฤดูใบไม้ผลิจะแตกหน่อและใบขึ้นมาอีก ต้นโสมที่นำมาใช้เป็นยาได้ควรมีอายุไม่ต่ำกว่า ๕ - ๖ ปี ๒๘/๑๗๙๙๘
๕๑๕๖. ไส้ต้น ปลา เป็นปลากระดูกแข็ง มีอยู่หลายชนิดในสามวงศ์ บางชนิดอยู่ในน้ำจีด บางชนิดอยู่ในน้ำเค็ม เป็นปลาขนาดเล็ก ๒๘/๑๘๐๐๔
๕๑๕๗. ไสยศาสตร์ เป็นวิชาที่ว่าด้วยความเชื่อในสิ่งเหนือธรรมชาติของคนโบราณที่เกี่ยวกับเวทมนตร์ คาถาอาคม โดยเชื่อกันว่าผู้ที่ได้ร่ำเรียนและฝึกฝนจนมีอำนาจจิตแข็งแกร่งจะสามารถใช้ควบคุมบังคับหรือดลบันดาลให้เกิดสิ่งที่ต้องการ ซึ่งมิได้เกิดขึ้นตามปรกติวิสัย
คำว่าไสยศาสตร์บางครั้งใช้คำว่าไสยเวท ซึ่งบ่งถึงที่มาของคำว่าอาจมีที่มาจากความรู้ในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งมีคัมภีร์พระเวทเป็นคัมภีร์ศักดิ์สิทธิ์ อาจเป็นด้วยเหตุนี้คำว่าไสยมักใช้ในความหมายว่า นอกพระพุทธศาสนา ถือเป็นความเชื่อในศาสนาพราหมณ์
วิชาต่าง ๆ ที่เป็นวเรื่องไสยศาสตร์มักจะเป็นวิชาที่ผิดธรรมชาติหรือเป็นธรรมชาติ แต่วืธีการที่ใช้ไม่ใช่ธรรมชาติเช่น วิชาแปลงกาย วิชาสะกด สะเดาะกลอน ทำเสน่ห์ยาแฝด ปราบผี คงกะพันชาตรี แคล้วคลาด มีการใช้เวทย์มนตร์เพื่อการต่าง ๆ ๒๘/๑๘๐๐๘
๕๑๕๘. ไสลือไท พระเจ้า ดูมหาธรรมราชาที่หนึ่ง - ลำดับที่ ๔๒๑๑ ๒๘/๑๘๐๑๘
๕๑๕๙. ไส้เลื่อน คือโรคหรือภาวะที่ลำไส้หรืออวัยวะในช่องท้องเลื่อนจากตำแหน่งปรกติไปอยู่นอกช่องท้อง ทำให้ผนังหน้าท้องโป่งหรือนูนขึ้นมาผิดปรกติ โรคหรือภาวะดังกล่าวเกิดได้ดังนี้
๑. เกิดขึ้นก่อนคลอด ซึ่งมักเนื่องมาจากการเจริญในครรภ์ผิดปรกติหรือไม่สมบูรณ์
๒. เกิดขึ้นหลังคลอด ซึ่งจะเกิดได้เป็นสองแห่งใหญ่ ๆ คือ เกิดขึ้นแบบค่อยเป็นค่อยไป เช่นไส้เลื่อนถุงอัณฑะ และเกิดขึ้นแบบรวดเร็ว มักจะเกิดหลังอุบัติเหตุ
อันตรายจากไส้เลื่อนคือทำให้เกิดความรำคาญ ถ้าไส้เลื่อนเป็นมาก ๆ ถุงอัณฑะจะโตมากได้ ถ้าถูกกด ถูกรัด หรือเขย่าเวลาวิ่งหรือเดินจะปวด หรือถ้าเป็นไล้เลื่อนชนิดเลื่อนกลับไม่ได้ จะมีโอกาสปวด และอักเสบจนถึงลำไส้เน่าได้
การรักษาที่ดีที่สุดคือการผ่าตัดดึงลำไส้กลับเข้าช่องท้องแล้วเย็บปิดรูและช่องที่ลำไส้ผ่านเข้าไปอยู่ ๒๘/๑๘๐๑๘
ห
๕๑๖๐. ห พยัญชนะตัวที่สี่สิบเอ็ด ในจำนวนตัวอักษรที่เป็นพยัญชนะสี่สิบสี่ตัวของไทย ในการเขียนสะกดคำ อักษร ห ใช้เป็นทั้งพยัญชนะต้น และอักษรนำ ไม่ใช้เป็นตัวสะกด
เมื่อใช้เป็นอักษรนำอักษร ห ซึ่งเป็นอักษรสูง จะนำหน้าอักษรต่ำ ทำให้อักษรต่ำที่ตามมาออกเสียง เหมือนอักษรสูง และผันวรรณยุกต์ได้สามเสียง เหมือนอักษรสูง โดยอักษร ห ที่นำอักษรต่ำ จะกลายเป็นอักษรที่ไม่ออกเสียง
อักษร ห ยังใช้กับอักษรอื่นได้แก่ ร และ ฤ เป็น หร และ หฤ ในการอ่านออกเสียงต้องอ่าน แยกพยางค์กัน
มีคำบางคำที่อักษร ห ปรากฎกลางคำโดยไม่มีเครื่องหมายทัณฑฆาตกำกับ แต่ไม่ออกเสียง เช่น คำว่า พรหม พราหมณ์ ๒๘/๑๘๐๑๙
๕๑๖๑. หงส์ เป็นสัตว์ในจินตนาการของกวี เป็นนกใหญ่ รูปงาม เสียงไพเราะ มีลีลาการเดินงามสง่า ตามคติพราหมณ์ หงส์เกี่ยวข้องกับเทพเจ้าสามองค์ ได้แก่ พระวรุณ พระพรหม และพระสุรัสวดี
ในวรรณคดีสันสกฤต ได้กล่าวถึงความสามารถของหงส์ ที่บินได้ไกลและเร็วมาก เสมอกับครุฑ
ในวรรณคดีบาลี กล่าวไว้ว่า หงส์เป็นสัตว์จำพวกนกน้ำ มีสีกายต่าง ๆ ดังปรากฎในคัมภีร์ปรมัตถโชติกามีหกชนิดคือ กายสีเหลือง กายสีแดง กายสีขาว กายสีดำ กายสีเพลิง และกายสีทอง ส่วนในคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกา จำแนกหงส์ไว้สามชนิด เช่นเดียวกับคัมภีร์อมรโกศ ได้แก่ ราชหงส์ มัลลิกาหงส์ และธตรฐหงส์ วรรณคดีบาลีกล่าวถึง ถิ่นที่อยู่ของหงส์ว่า อาศัยอยู่ในถ้ำทอง ที่เขาจิดกูฏ แถบป่าหิมพานต์ ชอบอยู่ในสระบัวที่มีน้ำใสสะอาด อาหารคือ ข้าวสาลี ที่เกิดตามสระ และดอกบัว หงส์เป็นราชาแห่งนก ดังปรากฎในอุลูกชาดก ว่า สัตว์ปีกทั้งหลายเห็นพ้องกันว่า หงส์มีคุณสมบัติสูง จึงควรเลือกเป็นผู้นำ ๒๘/๑๘๐๒๑
๕๑๖๒. หญ้า คนส่วนมากมักเรียกพืช ที่มีต้นขนาดเล็ก หรือที่เป็นวัชพืชว่า หญ้า หญ้าเป็นไม้ดอกกลุ่มพืชเลี้ยงเดี่ยว มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ค่อนข้างซับซ้อน และมีศัพท์พิเศษเฉพาะเรียกส่วนต่าง ๆ ที่แตกต่างจากศัพท์ของไม้ดอกอื่น ๆ ลักษณะทั่วไปของพืชในวงศ์นี้ เป็นไม้ล้มลุกยกเว้นไผ่ ที่คล้ายไม้ต้น ช่วงชีวิตมีอายุปีเดียว สองปี หรือหลายปี รากเป็นแบบรากพิเศษ ซึ่งเป็นรากย่อย อาจมีรากค้ำที่รอบข้อ บริเวณโคนต้น เช่น ข้าวโพด เดือย ลำต้นมีทั้งอยู่ในดินเป็นเหง้า และที่อยู่เหนือดิน ซึ่งมีข้อและปล้องชัดเจน ปล้องรูปทรงกระบอก
ช่อดอกส่วนใหญ่ ออกที่ปลายกิ่ง มากกว่าตามง่ามใบ มีอยู่สี่แบบ แต่ละแบบอาจแยกย่อยออกไปอีก ได้แก่ ช่อเชิงลด ช่อกระจะ ช่อกระจะ ที่คล้ายช่อเชิงลด และช่อแยกแขนง ๒๘/๑๘๐๒๙
